Slovakio?nostalgio(2016.6)
Cxi-jare Universala Kongreso okazos en Slovakio. Mi restis tie dum 12 tagoj, kiam mi vojagxis Euxropon dum 3 monatoj somere en 1967. La naturo estis bela kaj la homoj estis amikaj. Mi ne povas forgesi kampadon kaj montgrimpon tie.
Mi kaj tri amikoj vojagxis laux la plej malmultekosta maniero tiutempa el Euxropo. Unue el Jokohamo al Nakhodka en Sovetio per sxipo, due al Khabarovsk per vagonaro kaj trie al Moskvo per aviadilo. El Moskvo ni vojagixis precipe per vagonaro en Rumanio, Burgario, Jugoslavio kaj Hungario. Post monato kaj duono ni alvenis en Slovakion. Tiam mi reduktis mian korpopezon je dek kilogramoj, cxar ni devis vivi por mil enoj tage.
En Slovakio ni unue restis en la Buratislavo, nuna cxefurbo de Slovakio. Tie sinjoro, al kiu mia konato anticipe leteris, gastigis nin en antikva drinkejo kiel kaverno. Tamen mi poste sciis, ke li ekziligxis el Slovakio post la falo de “Printempo de Prago (1968)”.
Membro de asocio de studentoj invitis nin al sia hejmo en kamparo. Liaj gepatroj, profesoroj de elementa lernejo, gastigis nin per provinca mangxajxo kaj popoldanco. Poste ni iris al la montoj Malaltaj Tatroj. Ni promenis en la montoj, kie mi renkontis geedozojn el Okcidenta Germanio. Ili renkontis siajn konatojn el Orienta Germanio en la tria lando, Slovakio. La edzino havis tatuon sur sia brako, kiun Nazio skulptis dum la Milito.
Ni partoprenis en granda kampado cxe piedo de la montoj Altaj Tatraj. Tie kolektigxis kvin mil junuloj. Okazis cxiutage muzika kunveno, kie oni ludis ankaux “The beatles”-n, kaj faris kampadan foiron, kie ni kantis japanajn kaj slovakajn kantojn. Ni estis favoratoj de la partoprenantoj kaj havis multajn vizitantojn al nia tendo. Ni skribis cxinan karigrafiajxon aux mangaon sur iliaj cxemizoj. Ankaux Origasmio(paperfaldado) estis vaste amata. Ni estis invititaj al alia tendo kaj dormis kune.
Iuage ni grimpis la monton Rysy (2025m) kun multaj membroj de la kampado. Kiam estis varme, viroj demetis sian cxemizon kaj virinoj promesis nur kun bikino, kio multe suferigis min. Al la pinto de la monto Rysy homoj de Pollando ankaux venis, cxar la monto estas landlimo. Mi ankaux iom tretis la landon de Pollando.
Post Slovakio ni vojagxis en Auxstrio kaj Okcidenta Germanio kaj revenis al Japanio tra Denmarko, Svedio, Finnlando kaj Sovetio. Mi entiu cxi vojagxo rimarkis, ke homoj estas cxie samaj, ke ni ne devas havi antauxjugxon, kaj ke paco inter landoj devas bazi sur amikeco inter homoj.
Antaux ol la vojagxo, ni vizitis Profesoron Umesao Tadao por ricevi bonan ideon por la vojagxo, kaj li rekomendis al ni planon uzi Esperanton. Sed tiutempe mi ne povis uzi lian ideon.
(kontribuita al “La Revuo Orienta”, aprilo, 2016)
　　　　　

郷愁のスロバキア
　本年世界エスペラント大会がスロバキアで開かれるが、1967年の夏に12日間滞在したことがある。自然は美しく、人々は友好的であった。キャンプやハイキングのことは忘れられない。
　4人で当時最も安い経路を取りヨーロッパに出発した。横浜から船でソ連のナホトカへ、汽車でハバロフスクへ、飛行機でモスクワへ行った。モスクワからは主に列車でルーマニア、ブルガリア、ユーゴスラビア、ハンガリーを通り、スロバキアには一か月半目に着いた。1日千円で暮さねばならなかったので、私は体重が10キロ減っていた。
　スロバキアでは現在の首都であるブラティスラバに滞在した。そこで知り合いが前もって連絡しておいてくれた人に、古めかしい地下のバーでご馳走になった。後で聞いたところではこの人は1968年の「プラハの春」の崩壊後、亡命したとのことであった。
　学生同盟の人が我々を田舎の自宅に招いてくれ、小学校の先生の両親が郷土料理と民族舞踊で歓迎してくれた。そのあと低タトラ山脈に行った。山を歩いているとき西ドイツの夫婦にあった。東ドイツにいる友人と第三国のスロバキアで会ったとのこと。その奥さんの腕には戦前ナチスに入れられた刺青があった。
　高タトラ山脈のふもとでの大キャンプ大会に参加した。5000人の若者が集まった。毎日音楽大会（ビートルズを演奏していた）やキャンプファイヤーが催され、我々も日本やスロバキアの歌を歌った。なかなかの人気者で、沢山の人がテントに尋ねてきた。シャツの上に漢字や漫画を描いてあげた。折り紙も人気があった。他のテントにも招かれ泊まらせてもらった。
　　キャンプの人と一緒にリシィ山（2025m）に登った。彼らは暑くなると、男は裸に女はビキニになるので目のやり場に困った。頂上はポーランドとの国境にあたるので、ポーランドの人も来ていた。私もポーランドの土地にちょっと足を踏み入れた。
　スロバキアのあと、オーストリア、西ドイツに行き、日本へはデンマーク、スウェーデン、フィンランド、ソ連を経由して帰った。この旅行で、どの国でも人は同じである事、先入観を持つべきでない事、平和は人々の友好に基づくべきであるということに気付いた。
　この旅行の前に梅棹忠夫さんに旅行のアドバイスを求めに行ったことがあり、彼はエスペラントを利用したらと薦めてくれた。しかしその時はかなわなかった。
　（La Movado, 2016年4月号に投稿したものを和訳）

Miaj petolaj katoj (2016.2)
今まで4匹のネコを飼ったことがある。いずれもノラか捨てられた子猫であった。
Oni diras, ke tiu, kiu amas hundon, sxatas obeemon, kaj ke tiu, kiu amas katon, sxatas liberon. Dum lasta 30 jaroj mi havis kvar katojn. Cxiuj estis origine strataj katidoj.
La unua kato, nomita Sxiro (“blanka” en la japana, viro), venis al mia domo en Tokio por peti mangxajxon kun sia patrino. Ni rimarkis, ke li havis multe da puloj. Ni bezonis unu horon por eligi tiujn en blanka haroro kaj li endormigxis komforte. Poste li dauxre logis en mia domo. Sxiro estis tiel perfortema, ke li forpelis ecx sian patrinon, kiam li vidis sxin tra la fenestro. Li estis bona cxasisto, kaptis paseridon kaj fiere vidigis la kaptajxon al ni. Sxiro versxajne malamis mian translokigxon de Tokio al Oosako, kaj forkuris. Mi vokis lin multefoje kaj li miauxis responde, sed neniel revenis. Li estis tre sagaca, do mi pensas, ke li povis travivi iamaniere.
La dua kato, nomita Nami (signifas “ordinara klaso” en japana kuirajxo, virino), havis haroron brunan kaj nigran. La katido estis forlasita kaj miauxis trempita de pluvo sub benko en parko proksime al mia domo en Oosako. Veterinaro diris, ke sxi ne povos plu vivi pro la malnutro kaj lakso, sed sxi travivis gxis la lasta jaro dum 18 jaroj (88-jara por homo). Sxi logxis kun la kvara kato, Take, dum longa tempo kaj Nami estis plej forta ol Take. Nami havis diversajn malsanojn, precipe konstipon pro megakojlo kaj poliurinon. Dum sxia lasta vivperiodo sxi portis vindajxon, tre ofte mangxis pro demenco kaj sxancelpasxis. Sxi vidigis al ni nian futuron.
La tria kato, nomita Akira (“Klara” en la japana, viro), estis siama katido kun cxarmaj bluaj okuloj. La katido vagis antaux mia domo en Oosako, do ni zorgis lin. Li havis lakson kaj prostracion de antauxa gambo, sed farigxis pli bone post la nutrigo. Onidire siama virkato forte miauxas dum adoleska tempo, do mi donis lin al tiu, kiu volis havi katidon. Tamen post kelka tempo li foriris ien, kiam la dompordo malfermigxis. Versxajne li amis vagadon.
La kvara kato, nomita Take (ankaux signifas “ordinara klaso” en japana kuirajxo, viro), havas haroron blankan, brunan kaj nigran. La katido estis forpelita kun siaj kvin gefratoj sub koridoro de templo en la urbo Yao. Bonzo de la templo petis teni ilin al mia najbaro, kiu alpusxis unu katidon al ni. Li estas nun 15-jara (76-jara por homo) kaj inter siaj gefratoj nur li ankoraux nun vivas. Lia malbona emo estas urini ie ajn, kiam li ne estas malkontenta. Mi acxetis bonan peltan sofon, kaj gxi farigxis lia necesejo. Take concede forkuris Nami-n, sed estis moldita de sxi je la kolo kaj devis iri al veterinaro. Lastatempe Take maljunigxis, malpli movas sin kaj envenas en mia lito, kiam estas malvarme. Li estas la plej timema kaj malsagxa inter cxiuj katoj. Sed kiel oi diras, ju pli malbona la infano estas, des pli cxarma gxi estas.
(Kontribuita al “La Movado” decembre, 2015)


いたずらな猫たち
　イヌの好きな人は従順を好み、ネコの好きな人は自由を好むという。この30年の間に4匹の猫を飼った。いずれも元々ノラネコであった。
　最初のネコはシロ（白い毛、オス）といい、東京の家に母ネコとともにエサをもらいに来た。ノミが多いのに気づき白い毛から取るのに１時間かかったが、気持ちよさそうに寝ていた。そのうち家に住みついてしまった。シロは気の強いネコで、母ネコでさえ窓から見えると追い返してしまう程だった。狩りが上手で、子スズメを捕まえては見せびらかしにきた。東京から大阪への転居が気に入らなかったのか逃げ出してしまった。何度か呼んで応えはしたのだが遂に帰らなかった。とても賢いネコだったので、何とか生き抜いたと思う。
　２匹目のネコはナミ（料理の並から、メス）といい、茶と黒の混じった毛。子ネコで捨てられ、大阪の家の近くの公園のベンチの下で雨に濡れて啼いていた。獣医さんから栄養失調と下痢で命が危ないといわれたが、去年18歳（人間に直すと88歳）まで生きのびた。長い間４匹目のタケと一緒に住んでいて、ナミはタケより強かった。いろいろの病気持ちで、特に巨大結腸症による便秘と頻尿があった。終末期にはオムツをつけ、認知症で食いボケになりよろよろ歩いていた。我々の未来を見るようだった。
　３匹目のアキラ（オス）はかわいい青い目をしたシャムネコの仔だった。大阪の家の前でうろついていたのを飼った。下痢と前足の麻痺があったが、栄養をつけると良くなった。シャムネコのオスは発情期になるとギャーギャー啼くと聞いていたのでほしい人にやってしまった。しばらくして玄関の開いているすきにどこかに行ってしまった。放浪が好きだったかも。
　４匹目のタケ（料理の松竹梅から、オス）は黒、茶、白の混じった毛。５匹の兄弟と一緒に八尾の寺の濡縁に捨てられていた。寺のお坊さんが近所の人に頼み、その人がまたうちに1匹持ってきた。今１５歳（人間に直すと76歳）で唯一生き残っている。何か気に入らないことがあるとどこにでもオシッコをする悪い癖がある。上等の皮のソファーを買ったが、タケのトイレになってしまった。タケはナミを追っかけまわしのどをかまれ獣医さんに行く羽目になってしまった。最近はタケも年取ってあまり動かず、寒いと布団の中に入ってくる。４匹のネコの中で一番臆病で賢くないが、バカな子ほど可愛いと人の言う通りである。
（La Movado 2015年12月号に投稿したものを和訳）

Oosakanoj --- Artistoj en la erao Edo (2015.09)
大阪では江戸期に町人文化が花開いた。文楽では竹本義太夫、辰松八郎兵衛、近松門左衛門、歌舞伎では坂田藤十郎、片岡仁左衛門、並木正三、文学では、近松とともに井原西鶴、上田秋成などが活躍した。
Mi lastatempe pli ofte vizitas la nacian teatron por vidi bunrakon. Cxar la urbestro de Oosako ignoras gxin kaj malmultigis helpon, do mi sentas, ke ni nepre devas defendi la tradician teatron. Bunrako estas registrita kiel la nemateria kultura heredajxo de Unesko krom kabuko kaj noo.
Bunrako naskigxis kaj kreskigxis en Naniwa (nuna Oosako) en la erao Edo. Gxi konsistas el tri elementoj, jxoruro (parola rakonto), sxamiseno (muzika instrumento kun tri kordoj) kaj pupo. En la jaro 1703 jxoruristo Takemoto Gidayu, pupo-ludisto Tatsumatsu Hachirobe kaj auxtoro Chikamatsu Monzaemon prezentis “Sonezaki Sinju” (sinmortigo en Sonezaki) en la teatro Takemoto-za en Dotonbori en la centro de Naniwa. La programo estis pri sinmortigo de geamantoj, kiu reale okazis antaux unu monato. Gxis tiam la temo de programo estis precipe pri historia afero, sed cxi tiu nova temo akiris bonegan renomon.
Origine pupo estis manipulata per unu homo, sed poste per tri homoj, unu por kapo kaj dekstra brako, unu por maldekstra brako kaj unu por kruroj, kio ebligis esprimi pli elegantan movadon. Estis kreitaj multaj programoj, kiujn ankaux kabuko prenis por siaj programoj. La nomo de Bunrako devenis de la teatro Bunraku-za, kiun Uemura Bunrakuken posedis en Oosako en la erao Meiji.
Kabuko komencigxis en la jaro 1603. Izumono Okuni, kiu onidire estis diservistino, dancis en Miyako (nuna Kioto), kaj poste per gejsxoj aux junaj viroj. Sed gxi estis subpremita de registaro pro sendisciplino. Fine kreskintaj viroj ludis ecx virinojn. En Edo (nuna Tokio) progresis Aragoto (maldelikata ludo), kies temo estis precipe pri samurajo, sed en Kamigata (Naniwa kaj Miyako) oni sxatis Wagoto-n (delikata ludo), kies temo estis precipe pri amo. Sakata Tojuro kaj Kataoka Nizaemon estis famaj aktoroj en Kamigata-kabuko, kaj la nomoj dauxras ecx gxis nun en la kabukujo.
En la jaro 1753 spektantoj miregis pro la levigxanta podio kun sep aktoroj. Namiki Shoza, auxtoro de kabuko, elpensis cxi tiun mekanismon. Li poste inventis turnigeblan podion, per kiu oni povas vidi du scenojn alterne aux gxui subitan sxangxon de sceno. Li multe konribuis al spektakligo de kabuko.
En la kampo de literaturo popola romano kreskigxis en la erao Edo. Elstara romanisto estis Ihara Saikaku, kiu priskribis vigle vivon de popolo tiutempa. Li origine estis hajkisto, kaj faris dudek miloj da hajkoj unutage. Li ankaux skribis jxorurojn kaj rivalis kontraux Chikamatsu Monzaemon. Tamen liaj superbaj verkoj estis romanoj. “Koshoku Ichidai Otoko (vivo de voluptulo)” estis pri amoro kaj “Nihon Eidai Gura (japana eterna magazeno)” estas pri mongajno.
Ueda Akinari skribis novelon “Ugetsu Monogatari (rakonto de pluvo kaj luno)”, en kiu li rakontis naux fantaziajn kaj strangajn histriojn baze de japanaj kaj cxinaj klasikaj verkoj. La rakontoj havis instruon pri stimulo al bono kaj puno al malbono.
Ni vizitu teatron aux legu cxi tiujn librojn. Nuntempe oni montras la frazojn de jxojuro sur la podio de bunrako, do ni povas pli facile komprenis gxin. En kinejo vi povas vidi kabuko-filmon pli malmultekoste. Ni gustumu la aromon de la erao Edo.
(Kontributita al “La Movado” septembro, 2015)

大阪人―江戸時代の芸術家たち　
　最近よく国立劇場に文楽を見に行っている。大阪市長が文楽をないがしろにして援助を減らしたので、是非伝統芸を守らねばならぬと感じている。文楽は歌舞伎や能と共にユネスコの無形文化遺産に指定されている。
　文楽は江戸時代に浪速で生まれ育った。浄瑠璃、三味線、人形の三つの要素で構成されている。1703年浄瑠璃語りの竹本義太夫、人形使いの辰松八郎兵衛、作者の近松門左衛門は浪速の中心地の道頓堀の竹本座で「曽根崎心中」を上演した。その演目は一ヶ月前に実際にあった心中を描いたものであった。それまでの演目は主に歴史的な出来事であったが、この新しいテーマは大きな評判を呼んだ。
元々人形は一人で操っていたが、後に三人で、一人は頭と右手、一人は左手、もう一人は足を操り、より微妙な動きが可能となった。多くの演目が創作され、歌舞伎もそれを取り入れた。文楽の名は、明治時代に植村文楽軒が大阪に持っていた文楽座に由来する。
歌舞伎は1603年に始まった。巫女だったという出雲阿国が京で踊り、後に遊女や若衆によって演じられた。しかし風俗紊乱で時の権力に弾圧され、最終的に成人男子が女役も演じた。江戸では主に侍をテーマにした荒事が、上方（浪速と京）では愛をテーマにした和事が発達した。坂田藤十郎と片岡仁左衛門は上方歌舞伎の当時の名優であり、その名は歌舞伎界で今も続いている。
1753年に観客たちは7人の役者を乗せてせりあがる舞台を見て驚嘆した。歌舞伎作家でもある並木正三がこの装置を考え出した。後に彼は二つの場面を交互に見たり素早い場面転換のできる廻り舞台を発明し、歌舞伎のスペクトル化に大いに貢献した。
江戸時代には文学の分野で庶民向け小説が発達した。著名な作家は井原西鶴で当時の庶民を活写した。元々は俳諧師で一日に二万句を作ったりした。また浄瑠璃作家として近松門左衛門と対抗した。しかし彼の傑出した作品は小説で、「好色一代男」は色事を、「日本永代蔵」は金儲けをテーマにしている。
上田秋成は日本や中国の古典を元に、九つの幻想的な話しや珍しい話しを「雨月物語」に書いた。それらは勧善懲悪の内容を含んでいる。
劇場に行ったりこれらの本を読んだりしてみよう。今は文楽の舞台の上に浄瑠璃の文句を映してくれるので分かり易い。映画館ではシネマ歌舞伎をやっていて安く見られる、江戸時代の雰囲気を味わってみよう。
（La Movado　2015年9月号に投稿したものを和訳）

Malfrue veninta lernanto (2015.07)
Kiam mi estis juna, mi ofte malfrue iris al lernejo. En Esperantujon mi ankaux venis tre malfrue. Mi komencis lerni Esperanton en mia agxo de 66 en la jaro 2010. Mi havas mallongan tempon en mia vivdauxro, do mi devis hasti lerni gxin.
Mi partoprenis en Osaka Esperanto-Societo kaj eklernis kun S-ino Cxe Juna, kiu estis tiutempe studentino el Koreio kaj nun revenis al sia hejmlando. Ni lernis “La Unua Kursolibro” sub gvidanto dum ja 6 monatoj. En la klaso ni nur auxskultis kaj nenion parolis, do mi estis tre dormema.
Sekvantan jaron mi komencis korespondan kurson de S-ro Huzimaki Ken’iti. Mi senkonsidere partoprenis en la mezklaso kaj komencis turmentajn tagojn por unu jaro kaj duono. Malfacila estis diktado por mi. Uzante komputilon mi auxskultis kaj auxskultis la KD-n.
Tiutempe S-ino Cxe Juna kaj mi provis parkeri la frazojn en “Ekzercu Vin en Bazaj Vortoj!” de bedauxrata S-ro Tani Hirojuki. Ni parkeris semajne po 100 frazojn en la ekzerclibro. Semajnfine mi ricevis retmesagxon de sxi kun numeroj de elektitaj 10 inter 100 frazoj kaj mi tradukis ilin en Esperanton. Tiamaniere ni konfirmis nian lernadon. Poste ni sammaniere lernis la frazojn en retejo de S-ro Saka Tadasxi.
Post kiam mi finis la ekzerclibron, mia diktado en la koresponda kurso farigxis pli rapida kaj akurata. Lernado de bazaj vortoj en frazoj estis tre utila. Mi partoprenis en kunsidoj de Nur-Esperanto-Kurso kaj de Koresponda Kurso en Esperanto-Domo de Jacugatake. Mi tie povis suficxe auxskulti la konversacion. Diktado en la koresponda kurso ankaux utilis por mi. Tamen mi ankoraux nun ne povas paroli flue, cxar mi havas sxancojn por konversacii nur du aux tri foje jare.
En Friska Lernejo de KLEG mi partoprenis en la traduka klaso de S-ro Tani Hirojuki. Ni tradukis novelon “Printempo en la auxtuno” de Julio Baghy en la japanan. Mi kredis, ke traduko en la japanan precize estas tre malfacila sed bona lernado.
En la jaro 2011 Mi ekskribis artikolojn esperante en mia blogo pri historio, kiu eatas mia alia hobio. Cxiumonate mi skribas manuskripton, sendas gxin al S-ro Huzimaki Ken’iti (antauxe al S-ro Nitta Takamichi) por korekti erarojn. Mi ricevas lian leteron kun amaso de rugxaj korektoj, kio estas tre utila por mia lernado. Mi ofte eraras pri sufiksoj ?j kaj ?n, kiuj en la japana lingvo ne trovigxas,
Legluktado estas amuza. Partoprenantoj legas libron dum la periodo de Sumoo-luktado. Mi legis multe da libroj kaj trovis plezuron de legado de Esperantaj literaturoj. Nun mi legas librojn de Vasilij Erosxenko.
(kontribuita al “La Revuo Orienta” junio, 2015)

遅れて来た生徒
　若いときは学校によく遅れた。エスペアント界にもまた遅れてやってきた。2010年66歳のときに勉強を始めたのだった。寿命があまり残っていないので、急がねばならなかった。
　大阪エスペラント会に入り、当時韓国からの留学生で現在帰国したチェ・ユナさんと勉強を始めた。「La Unua Kursolibro(最初の教本)」を6ヶ月もかけて指導者の下で学んだ。聴くばかりで話すことがなかったので眠かった。
　次の年、藤巻謙一さんの通信講座を始めた。よく考えず中級に入ったが、それからの1年半は大変だった。聴き取りが難しかった。CDをPCに入れ何回も聴いた。
　その頃ユナさんと一緒に、亡くなられたタニヒロユキさんの「エスペラント単語練習帳」の文例を覚えようとしていた。毎週100例を覚え、週末にはその中から10の文例の番号が彼女からメールで来て、それをエスペラントに訳し記憶を確認した。後に同様にして坂直さんのホームページの文例も学んだ。
　基礎単語の本を終えたときから、通信講座の聴き取りが容易にかつ正確にできるようになった。基礎単語を文例の中で学ぶのは有用である。八ヶ岳エスペラント会館での「エスペラントだけの会」や「通信講座の会」に出て、会話が聞き取れるようになった。通信講座での聴き取りは有効であった。しかし会話の機会は年に２・３回しかないので、未だにうまくしゃべれない。
　関西エスペラント連盟の林間合宿でタニヒロユキさんのクラスに参加して、Julio Baghy の小説「秋の中の春」を日本語に訳した。日本語に正確に訳するのはとても難しいが、いい勉強になった。
　2011年にブログの中に、もうひとつの趣味である歴史のことをエスペラントで書き始めた。毎月原稿を書き、藤巻謙一さん（以前は新田隆充さん）に送り校正してもらう。真っ赤に直した原稿を受け取るが、これがいい勉強になる。日本語にはない接尾辞のjやnをよく間違う。
　読書大相撲も面白い。参加者は大相撲の期間本を読む。沢山本を読んでエスペラント文学に楽しみを見つけた。今はエロシェンコを読んでいる。
（La Revuo Orienta, 2015年6月号に投稿したものの和訳）

Kalva sxafo---mia riskema amiko (2015.06)
友達の禿羊とはよく山や海に行って、いろいろな事件をおこしたたことがある。
Mia amiko nomas sin “kalva sxafo” por plumnomo de cxina poemaro, cxar li naskigxis en la jaro de sxafo laux antikva cxina kalendaro kaj ne havas kapharojn. Ni estas iamaj samklasanoj, kune eldonis libreton de lia cxina poemaro kaj miaj uxakaoj (japana mallonga poemo) en la jaro 2007 kaj ofte grimpis montojn kune. Ni havis kelkajn akcidentojn kaj strangajn spertojn en naturo.
En nia juneco ni iris al valo, kiu kondukas nin al la monto Sugoroku (2860m alta) en la gubernio Gifu. Ne trovigxis vojo en la valo, sed kusxis amaso de rokegoj kaj sube flugis torento. Mia amiko kutimigxis al tia valo kaj iris tre lerte, sed mi ne. En la dua tago, kiam li saltis al rokego, gxi falis malsupren kune kun li. Li kusxis en malvarma rivero kaj sur lia fingro restis la rokego. Felice la fingro-osto sxajne ne rompigxis, sed li ne povis movigxi. Mi provis levi la rokegon uzante sxtipon kiel levilon, sed la sxtipo rompigxis. Mi demandis al li, “Kion fari, se la rokego ne movigxus?” Sed li nenion respondis. Mi denove sercxis alian sxtipon. Cxitiufoje la rokego iom movigxis kaj li libeligxis. Ni forjxetis niajn sxargxojn kaj urgxis nin al urbo.
En la jaro 1998 ni estis denove en senvoja valo en gubernio Akita. Ni suprenvenis dum tri dagoj kaj stato de la valo farigxis pli kaj pli malbona. Falintaj arbegoj plenigis la valon kaj poste akvofaloj aperis unu post alia. Je la 10a horo matene ni alvenis al la akvofalo kun 5m alto. Li rekte grimpis la akvofalon kaj falis pro glito kun kriego. Li rompis al si kalkanan oston. Ni devis hasti al hospitalo. Mi unue grimpis kaj due tiris lin per sxnuro. Li ne povis piediri kaj anstatauxe supreniris uzante siajn genuojn. Ni pasxis kelkajn akvofalojn kaj krutajxon. Vespere ni fine alvenis al montvojo. De tie ni malsupreniris kaj noktomeze ni alvenis al auxtovojeto. Mi sola ekiris al la urbo por peti helpon. Frumatene mi povis kontakti policon. Polica trupo portis lin al urba hospitalo. Li revenis al Oosako sur rulsegxo kaj lia familio akceptis lin kun maldolcxa rideto cxe la flughaveno.
　Ni vizitis la montaron Oomine en la gubernio Nara. Lia hobio estis fungpreno. Lastan jaron ni trovis multajn fungojn prokisime kaj gxuis ilin. Sed tiam ni ne povis facile trovi fungojn. Fine ni trovis kelkajn, kies nomon ni ne konis. En budo ni kuiris ilin en misosupo. Tamen dum mi mangxis gxin, mi eknauxzis. Li ankaux nauxzis. Mi laksis. Ni toksigxis per la fungoj! En la malluma budo restintaj fungoj lumigxis belle. La fungo estis “luno-nokta fungo” (Tsukiyotake japane). Poste mi ekkonis, ke la fungo kauxzas toksigxon plej ofte. Felicxe la fungo ne estis fatala. Post la afero oni nomis nin “riskemaj acxuloj”.
Li havas kajakon kaj ni kelkfoje iris al maro kaj riveroj. Unu someron ni veturis al norda marbordo en la gubernio Hyogo. Ni muntis kajakon kaj ekremis al insuleto. Ni gxuis remadon kaj tranoktis en tendo sur la insuleto. En la sekva tago ni remis kaj nagxis nude. Hazarde sxipego proksimigxis al ni. Gxi estis sxipo de Surmara Sekuro. Oni demandis al ni per lauxtparolilo, “Cxu vi estas Kalva Sxofo?” Kial oni konas lian nomon? Kio okazis? Ni nenion komprenis. Oni klarigis al ni jene. Ni lasis nian auxton cxe la marbordo kaj ne reiris la lastan tagon. Kelkaj personoj rimarkis tion kaj pensis, ke akcidento okazis sur la maro. Li komunikis al polico kaj polico transdiris tion al la Agentoj por Surmara Sekuro. Ni plenforte remis al marbordo kaj komunikis al la polico. La surmara oficiro, sekvinte nin al la marbordo en gumo-motorsxipo, aplauxdis nin, ke nia remado estis suficxe rapida.
(Kontributita al “La Movado” en juno, 2015)

禿羊----あぶない友達
　私の友達は羊年に生まれで毛がないので、漢詩の雅号を自ら禿羊としている。私達は同窓生で、2007年に彼の漢詩と私の和歌の本を共著で出し、またよく一緒に山に登っている。自然の中でいくつか事件を起こし奇妙な経験もしてきた。
　若いころ岐阜県の双六岳(2860ｍ)に向う谷に行った。谷には道はなく、大岩が横たわり下には急流が渦を巻いていた。彼はこんな谷に慣れていてうまく進んでいたが、私は駄目だった。二日目、彼が大岩に飛び移った時、下に岩と一緒に落ちてしまった。冷たい川の中に横たわり、指の上には岩が乗っていた。幸い指の骨は折れていないようだったが、動くことができなかった。私は丸太をてこにして岩を動かそうとしたが、丸太が折れてしまった。「岩が動かなかったらどうする？」と聞いたが、彼は答えなかった。再度丸太を探し試みると今度は少し岩が動いて、彼は自由になった。荷物を捨て、私たちは急ぎ町へ降りた。
　1998年私達はまたしても秋田県の道のない谷にいた。三日間登ってきて、谷の状態はどんどん悪くなっていた。倒れた大木が谷をふさいでいたり、滝が次々と現れたりした。朝の10時に5mの高さの滝に出た。彼は滝を直登したが、滑って大声を挙げ落ちてきた。かかとの骨を折ってしまった。急いで病院に向かわなければならない。私が先に登ってロープで彼を引き上げた。彼は歩くことができず、ひざを使って登った。いくつかの滝と崖を越えた。夕方ようやく山道に出た。そこから山を下り真夜中に林道に出た。私は一人で町に救助を求めに行った。早朝に警察とコンタクトでき、救助隊によって彼は病院へ運ばれた。大阪に車椅子で帰ったとき、家族は空港で苦笑いをして彼を迎えた。
　奈良県の大峰山脈を訪ねた。彼の趣味にキノコ取りがある。前年に近くでたくさんキノコを見つけて楽しんだが、今回はなかなか見つけられなかった。ようやくいくつかとったが、名前は知らなかった。小屋で味噌汁にいれた。食べている途中吐き気がした。彼もそうだった。私は下した。キノコにあたったのだ。暗い小屋で残りのキノコが光っていた。そのキノコはツキヨダケといい、後に最も中毒の多いものであることを知った。幸いにも致死的でなかったが。その事件以来周りでは我々のことを、あぶない奴らと呼ぶようになった。
彼はカヤックを持っていて、何回か海や川に行った。ある夏兵庫県の北海岸に車で行った。カヤックを組み立て小島に向けてこぎだした。漕ぐのを楽しみ、小島で夜を過した。次の日も漕いだり裸で泳いだりした。突然大型船が近づいてきた。海上保安庁の船で、スピーカーで「あなたは禿羊ですか？」と聞いてきた。なぜ彼の名を知っているのか、何が起こったのか、何もわからなかった。説明をしてくれたところによると、私達は車を海岸に停めて前日は帰らなかった。何人かの人がそのことに気づき海で事故が起こったと考えた。彼らは警察に連絡し、警察は海上保安庁に伝えた。私達は全力で海岸に向けて漕ぎ、警察と接触した。ゴムのモーターボートで後をついてきた士官は、漕ぐのがなかなか速いといってほめてくれた。
（La Movado　2015年６月号に投稿したものを和訳）

Kiel sxpari energion kaj resurson? 　いかにエネルギーと資源を節約するか (2015.04)
省エネのため実践している、自動車、テレビ、新聞、年賀はがき、電気、ガス、水道、食事などについて紹介する。
De antauxe tutmonda varmigxo farigxis granda problemo por ni kaj niaj praidoj. Oni diras, ke ecx nuntempa stranga klimato devenas el ghi. La kauxzo estas kresko de forcejaj gasoj kiel karbondioksido. La tuta mondo diskutas longe pri la kontrauxrimedo, sed ankoraux ne konsentas pro konflikto de interesoj inter landoj. Ekde la akcidento de la atompcentralo en Fukusxima sxparo de energio igxis pli grava.
Mi faras kelkejn remedojn kontraux ghi en hejmo ekde pli ol dek jaroj. Mi prezentos ilin al vi, kvankam tio donos malgrandan efikon kontraux la problemo. Kaj laux mia sperto mi kredas, ke aliaj konsiderus vin kiel strangulon, se vi plenumus la rimedojn jenajn. Tamen ne cxagrenigxu pri tio, cxar aliaj jam konsideras esperantiston stranga. Iru vian vojon! Sxparu energion, resurson kaj monon!

　1. Ne havu auxtomobilon. Certe auxtomobilo estas la plej granda sxargxo al energio en heimo. Lauxeble piediru, biciklu aux uzu publikan trafikon, kio estas ankaux bona por via sano.
2. Ne havu televidilon. Vidi televidilon estas ne nur malsxpari energion, sed ankaux malsxpari tempon. Tio ankaux farigos vin senpensema kaj pasiva. Anstatauxe legu libron au interparolu en familio. Enlitigxu frue, cxar tio estas preferinda por energio kaj sano.
3. Ne abonu jxurnalon. Duono de enhavoj en jxurnalo estas reklamoj kaj oni aldonas flugfoliojn al gxi. Tiuj cxiutage farigas rubajxoj. Se vi ne vidas televidilon nek legas jxurnalon, vi povas pasigi pacan vivon.
4. Ne sendu novjarajn letrojn. Tio estas vana kutimo kaj malsxparo de tempo, energio kaj resurso. Se vi cxesus gxin, vi povus pasigi realan felicxan novjaron.
5. Malsxaltu sxaltilon ofte. Atentu pri la atend-elektro por teleregilo ktp. Onidire atend-elektron okupas dek procentojn de cxiutaga electra konsumo. Ne dauxre uzu elektran akvpoton, kiu tre uzas electron. Ne acxetu trinkajxojn je auxtomata vendilo, cxar gxi konsumas multe da energio.
6. Vestu maldike en somero kaj vestu dike en vintro. Uzu manan aux elktran ventumilon anstataux klimatizilon. Iru al biblioteko por pasxigi afablan friskan tempon.
7. Dusxu vin lauxeble kun malvalma akvo dum somero. Kuiru per pot kun varmotenilo. Bridu kranon por sxpari akvon en kuirejo kaj lavejo.
8. Ne forjxetu mangxajxojn. En Japanio multe da mangxajxoj estas forjetataj. Ne cxagrenu pri limtempo de gustumo de mangxajxo. Kredu viajn okulojn, nazon kaj langon. Kontrolu ajxojn en fridujo fojfoje por ne putrigi mangxajxojn en gxi.
9. Mangxu ajxon kun malgranda mangx-distanco. Mangx-distanco estas distanco de la produkta loko al via busxo. Des pli granda estas la distanco, ju pli granda estas energio uzita. Mangxu ajxon, kiun oni produkas proksime al vi kaj gxustatempe en sezono. Do malrapida mangxajxo, angle “slow food”, estas preferinda. Acetu fresxajn ajxojn kaj evitu prilaboritajn ajxojn. Pri sxangx-efikeco de furagxo al viando, tiu de kokajxo estas la pli granda compare kun bovajxo kaj porkajxo.
10. Fastu fojfoje. Trifoja mangxo estas relative nova kutimo por homo en la histrio, post kiam oni povis suficxe mangxi. Se vi ne sentas vin malsata, vi ne devas mangxi. Pensu pri la aliaj homoj, kiuj cxiam estas malsataj.

Konklude, kiel vi jam rimarkis, nia ekzisto mem estas ja kauxzo de malsxparo de energio kaj resurso. Do vivu trankvile, humile kaj pace, pensante, ke ni mem estas sxargxo por la patrina tero. Se vi estus pli medi-konscia, vi povus trovi novajn rimedojn kaj povus pasigi medi-agablan vivon.
　(Kontribuita al “La Movado” marto, 2015)

　以前から地球温暖化が我々と子孫にとって大きな問題となっている。現在の異常気象も温暖化によるといわれる。その原因は二酸化炭素のような温室ガスの増大である。世界的に長期間その対策が議論されてきたが、国家間の利益の衝突によりまだ合意がなされていない。福島の原発事故以来エネルギー節約はより重要となった。
　筆者は十年以上前から家でいくつか対処を行ってきた。問題に対しての効果は小さいかも知れないがそれを紹介する。また経験によると下記の方法をとると他人はあなたを変人と考えるだろう。しかししょげることはない、というのは人々は前からエスペランチストを変人と考えているから。自分の道を進め！　エネルギー、資源、お金を節約せよ！
　１．自動車を持つな。実際自動車は家でのエネルギー消費の最大のものである。できるだけ歩き自転車や交通機関を利用する。それは健康にもよい。
　２．テレビを持つな。テレビを見るのはエネルギーの無駄であるばかりではなく時間の無駄でもある。テレビはあなたを無思考で受動的にもする。代わりに本を読むか家族で会話する。朝早く起きよ、これはエネルギーにも健康にも好ましい。
　３．新聞をとるな。新聞の内容の半分は広告でありおまけにチラシがついてきて毎日ゴミになる。テレビと新聞を見ないと平和な生活が送れる。
　4．年賀状を送るな。これは無駄な習慣で、時間、エネルギー、資源の無駄である。やめれば真に幸せな新年を過ごすことができる。
　５、電気を頻繁に消せ。リモコンなどのための待機電力に注意する。待機電力は毎日の電気消費の10パーセントを占めるという。エネルギーを食う自販機では飲物を買わない。
　６．夏は薄く冬は厚く着よ。エアコンの代わりにできるだけうちわや扇風機を使う。快適で涼しい時間を過すため図書館へ行く。
　７．夏はできるだけ冷水のシャワーを使え。保温鍋で調理する。台所や洗面所の水栓を絞る。
　８．食品を捨てるな。日本では多くの食品が捨てられている。賞味期限の日付を気にしないで、自身の目、鼻、舌を信じること。冷蔵庫を時々点検して中の食品を腐らせない。
　９．食品距離の小さいものを食べよ。食品距離とは生産地から口までの距離であり、大きければ大きいほど使うエネルギーが大きい。近くの産地の旬のものを食べること。従ってスローフードが好ましい。新鮮なものを買い加工品は避ける。肉への飼料効率はトリのほうが牛や豚より大きい。
　10．時には断食せよ。3回の食事は人間の歴史の中では比較的新しい習慣であり、十分に食べられるようになってからのものである。空腹を感じないなら食べる必要はない。いつも空腹でいる人たちのことを考えること。
　
　結論として、すでにお気づきのように、我々の存在そのものがエネルギーと資源の浪費の原因である。従って自身が母なる地球への負荷であることを考え、静かに謙虚にかつ平和に過すこと。環境意識が高ければ新たな対処方法が見つかり、地球に優しい生活を送ることができよう。
　(La Movado, 2015年3月号への投稿文を和訳)
　

Vidindaj Historiaj Restajhoj en Oosako (9)　大阪の歴史遺産探訪(9)（2015.02）
■Ruino de la budhisma templo Kudara
La klano Kudara-no-konishiki devenis de Pekche(Kudara en japana) en Koreio, kaj onidire ghi konstruis tiun chi templon en la urbo Hirakata chirkau la jaro 750. Nun restas nur shtonbazoj de la turoj. La koridoro, kiu iris chirkau du turoj, ligighis kun la chefpagodo. En la erao Heian, la imperiesto Kammu alte taksis la klanon, char lia patrino, Takano Niigasa, havis parencan rilaton kun Pekche. Li fojfoje vizitis tiun chi lokon nomatan Katano. La ruino estas klasifikita al speciala historia restajho. En Japanio nun trovighas 55 tiaj restajhoj, kiuj estas rigardataj tre gravaj. En la gubernio Oosako krome trovighas la kastelo Oosako.
■La shintoisma templo Domyoji-temmagu
Tiu chi templo trovighas en la urbo Fujiidera kaj apotezas Sugawara Michizane. Li estis ministro en la erao Heian, sed estis kaluminiita de la klano Fujiwara kaj forsendita en 901 al Dazaihu, kiu estis loka oficejo en Kyushu. Antau ol li iris al Kyushu, li vizitis sian onklinon en tiu chi loko. Origine tiu chi loko apartenis al la klano Haji, kiu chefe laboris por funebro de imperiestra familio. La klano Sugawara estis unu brancho apartighinta al la klano Haji. Post kiam li mortis en Kyushu, multe de incidentoj kaj malsanoj okazis pro lia venghemo, lau onia penso. Do li estis apoteozita kiel dino por kvietigi la venghemon. Tiu chi templo havas liajn postlasitajn ajhojn, kiuj estas naciaj trezoroj. En marto la teritorio farighis plena de odoro de umefloroj (foto).

■La shitoisma templo Minase-jingu
La eksimperiestro Gotoba konstruis la apartan palacon Minase-den en la nuna urbo Shimamoto en la erao Kamakura(lasta periodo de la 12a jarcento). Li fojfoje vizitis tiun chi palacon. Li intencis restarigi imperiestran registaron, kaj lanchis militon kontrau la samuraja registaro en 1221. Tamen li estis venkita de granda armeo, kiun la samuraja registaro sendis. Li estis forsendita al la insulo Oki en la gubernio Shimane kaj mortis tie. Oni metis lian cindron en budhisman templon en Minase, kaj poste en shintoisman templon en la erao Meiji. La templo havas lian portreton kaj lian kaligrafiajhon (naciaj trezoroj).

■百済寺跡
　この寺は百済からの渡来人、百済王（くだらのこにしき)氏によって750年ごろ建てられたとされる。現在は塔心礎が残され、東西２塔をめぐる回廊が金堂につながる構造であった。平安時代、桓武天皇はその生母高野新笠が百済系ということもあり、百済王氏を重んじ、この地にも何度か行幸したという。なお特別史跡は全国に55ヶ所あり、特に重要な史跡とされる。府内では他に大阪城がある。
■道明寺天満宮
　藤井寺市にあり、菅原道真を祭る。平安時代、右大臣の菅原道真は藤原氏に讒訴され、901年九州の大宰府に左遷された。九州に行く前に、この地に住む叔母のいる寺によったといわれる。元来この地は土師氏の地であり、天皇家の葬送を担っていた。菅原氏は土師氏から別れたものである。菅原道真が大宰府で死亡した後、その祟りでいろいろな事件が起こったと考えられ、怨念を鎮めるために神として祭られた。天満宮には道真の遺品(国宝)があり、また境内は梅の季節にはその香りに包まれる。
■水無瀬神宮
　現在の島本町の地に鎌倉時代（12世紀末）、後鳥羽上皇が離宮である水無瀬殿を建て、しばしば宴遊した。上皇は鎌倉幕府からの権力の奪回を目指して1221年に兵を挙げた（承久の乱）。しかし関東の大軍に破れ、隠岐へ流され生涯を閉じた。その遺骨は水無瀬の仏堂に納められ、明治以降上皇を祭る神宮となった。神宮には国宝の肖像画や自筆の書などがある。

Oosakanoj-kreintoj de frandajxoj (2015.01)
食い倒れの街大阪では、きつねうどん、オムライス、うどんすき、しゃぶしゃぶ、インスタントラーメン、焼肉、回転寿司など多彩な料理が生まれた
Oni diras, ke oosakanoj bankrotas pro frandajxoj, kiotanoj pro vestajxoj kaj kobeanoj pro piedvestajxoj. En la moderna historio oosakanoj kreis multajn frandjxojn, sed ni ne scias la fakton, kvankam ni kutime mangxas ilin.
Kicune-udon (udono-nudolo kun fritita tohuo) estis kreita en 1893 de la mastro de la restracio Macubaja, kiu ecx nun situas en la centro de Oosako. La mastro laboris en susxiejo kaj poste malfermis la udonejon. Li ekpensis, ke sur udonon li metu frititan tohuon, kiun oni uzis en susxiejo por envolvi rizon. Tiu cxi mangxajo estas malkara, nutra kaj populara.
Omuraisu (rizo envolvita per omleto) estis kreita en la restracio Hokkjokusei en 1926. Kuiristo unuafoje faris gxin por gasto, kiu cxiutage mangxis omleton kun rizo. Li fritis rizon kun kecxupo kaj envolvis gxin per maldike fritita ovo. Oni bezonas lertecon por fari gxin bele.
Udon-suki estas mangxajxo en kaserolo, kiu enhavas udonon, legomojn, kokajxon, fisxojn ktp. Tiu cxi estis kreita en la restracio Mimiu. La mangxajxo estas relative luksa, cxar oni bezonas pli ol dek bonajn ingrediencojn kaj multe da tempo por prepari gxin. Estas bone mangxi gxin cxirkaux kaserolo kune kun familianoj au geamikoj en vintro.
Sxabusxabu estas nun tre fama en la tuta mondo. Mi fakte mangxis gxin en Svisolando antauxe. Gxi estis kreita en 1951 en la restracio Suehiro, kiu cxefe servis bifstekon. Por mangxi sxabusxabu oni mergas maldikan pecon de bovajxo en valman brogajxon kaj svingas gxin por bolkuiri. Sxabusxabu estas onomatopeo de la svingado. Tiu cxi kuirmaniero estas aplikita al aliaj mangxajxoj: porko, krabo, polpo, sparo ktp.
Insutanto-ramen (tujpreta nudelo) estis kreita de Ando Momohuku. Li provis por krei gxin denove kaj denove, kaj fine ekvendis la nudelojn en 1958. Ili ekplode vendigxis en- kaj eksterlande pro la facileco, rapideco kaj malkareco. Nun onidire cx. cent miliardoj da tujpreta nudelo vendigxis en la tuta mondo jare. En la urbo Ikeda staras muzeo, kie oni povas fari sian propran tujpretan nudelon! Multeparto da japanoj devas danki al la kreinto, cxar la tujpreta nudelo ofte helpis ilin tage kaj nokte dum lia juneco.
Kaiten-zusi (rondiranta susxio) estis kreita en 1958 en la restracio Genroku-susxi en la urbo Fuse. La mastro Sxirai Yosxiaki akiris la ideon el cxenstablo uzata en biero-fabriko. Tiu cxi sistemo rapide vastigxis en la lando por gxia rapideco, malkareco kaj klareco en prezo-sumigo.
Yaki-niku (rostita bovajxo) estis evoluita de koreanoj en Oosako. Post la Milito onidire restracioj ofertis novan stilon, en kiu gastoj mem rostas bovajxon sur reto kaj poste mergas gxin en saucxo. Tiu cxi stilo vastigxis enlande kaj ecx en Koreio. Aldone kutimo de mangxado de visceroj vastigxis de la restracioj. En Curuhasxi, kie trovigxas multaj restoracioj por rostajxo, sur la kajo de stacidomo svxebas vespere bona odoro, kiu vekas al ni apetiton.
Oosako estas kompreneble tre famaj pri Takojaki (bulforma bakajxo kun polpo) kaj Okonomijaki (patitajxo similforma al pico). Sed pri liaj originoj sxajnas ekzisti diversaj opinioj. Laux unu klarigo pri Takojaki kuiristo unuafoje aldonis pecon da polpo en la bulforma bakajxo en 1933. Gxi vendigxas en la malgrandaj butikoj tie kaj cxi tie, kaj estas populara por kolaziono. La nomo de Okonomijaki (signifas “patitajxo laux via placxo”) sxajne originas cx. 1940, kaj en la urbo Oosako nun trovigxas pli ol du mil restracioj por okonomijaki,. Ciuokaze mangxajxoj en Oosako devas esti bongustaj, moderkostaj, facilaj kaj amuzaj.
(Kontribuita al “La Movado” decembre, 2014）

大阪人―ご馳走の創造者たち　
　大阪食い倒れ、京都着倒れ、神戸履き倒れという。近代の大阪で大阪人は多くのご馳走を創ったが、我々はいつも知らずに食べている。
　きつねうどんは松葉屋の主人によって1893年に創られた。店は今も大阪の中心部にある。主人はすし屋で働き、後にうどん屋を開いた。すし屋ではご飯を包むのに使っていたお揚げをうどんの上に載せることを思いついた。この食べ物は安く栄養に富み人気がある。
　オムライスは1926年に北極星というレストランで創られた。調理師は毎日オムレツとご飯を食べるお客のために初めてオムレツを作った。ご飯をケチャップと炒め、それを薄い卵焼きで巻いた。きれいに作るには熟練の要る料理である。
　うどんすきはうどん、野菜、鶏肉、魚などの入った鍋料理である。これは美々卯で創られた。十種以上のよい材料と準備に時間がかかるので比較的贅沢な料理である。冬に家族や友人と鍋を囲むのは楽しい。
　しゃぶしゃぶは現在世界的に有名である。実際私はスイスで食べたことがある。1951年にスエヒロというビフテキをメインとするレストランで創られた。しゃぶしゃぶを食べるには薄い牛肉を熱いだしの中に浸けてゆする。しゃぶしゃぶはその擬音である。この調理方法は豚、カニ、タコ、タイなどは他の材料にも応用されている。
　インスタントラーメンは安藤百福によって作られた。彼は試行錯誤を繰り返し、1958年についにインスタントラーメンを売り出した。これは簡単、迅速、安価ゆえに、国内外で爆発的に売れた。現在全世界で1年に千億食が売れているという。池田市には博物館があり、自分だけのインスタントラーメンを作れる！　若いときに昼も夜もよくお世話になったので、大部分の日本人は創造者に感謝せねばなるまい。
　回転すしは布施市の元禄で1958年に創られた。主人の白井義明がビール工場のベルトコンベアからアイデアを得た。このシステムは迅速、安価、会計の明朗性で全国に瞬く間に広がった。
焼肉は在日の朝鮮人によって進化した。網の上で自分で肉を焼き、たれに浸けて食べる新しい方式が戦後レストランで提供されたとのこと。この方式は国内や韓国にも広がった。またレストランから内臓を食べる習慣が広がっていった。鶴橋には焼肉屋が並んでいるが、夕方になると駅のホームにいい匂いが漂ってきて食欲をそそる。
無論大阪はタコヤキやお好み焼きで有名である。しかしそれらの起源にはいろいろな説がある。タコヤキについての一説では、1933年にボールに始めてタコを入れたとのこと。あちこちにタコヤキの小さな店があり、おやつとして人気がある。お好み焼きの名は1940年にさかのぼるとのことで、大阪には2千軒以上の店がある。いずれにせよ、大阪の食べ物はおいしく、リーズナブル、簡単で楽しくなくてはならない。
(La Movado, 2014年12月号への投稿文を和訳）

Vidindaj Historiaj Restajhoj en Oosako (8)　大阪の歴史遺産探訪(8)（2014.12）
■La shintoismaj temploj Abe-oojhi kaj Abe-seimei
Ambau temploj trovighas en la kvartalo Abeno en la urbo Oosako. La klano Abe loghis ankau chi tie krom en la nuna urbo Sakurai de gubernio Nara. Proksime trovighas ruino de la budhisma templo Abe. La shintoisma templo Abe-oojhi estis la kvara templo el naudeknau temploj lau pilgrima vojo al Kumano(en la gubernio Wakayama), kaj ghi estas sole restinta en la gubernio Oosako. En la epoko Heian la eksimperiestro Goshirakawa vizitis Kumano-n 34 fojojn. Oni shipvetris de Kioto al Oosako, piediris al la gubernio Wakayama, kaj vizitis tri shintoismajn templojn en Kumano. La antikva vojo iris apud la templo Abe-oojhi kaj tie iomete ankorau restas tiama atomosfero.
La templo Abe-seimei situas tuj norde de la templo Abe-oojhi. Abe Seimei naskighis chi tie, kaj poste servis kiel sortodivenisto por la imperiestra kortego en la epoko Heian. Lau legendo lia patro savis vulpinon, kaj ghi naskis Abe Seimei, kaj pro tio li havis neordinaran forton en sortodivenado.
■Hejmloko de la klano Kawachi-genjhi
Nepo de la imperiestro Seiwa(en la posta duono de la 9a jarcento) elighis
el la imperiestra familio, kaj nomighis Minamoto Motocune. Lia filo, Micunaka, loghis en Tada en la nuna urbo Kawanishi de la gubernio Hjogo, kaj farighis origino de la klano Tada-genjhi. La tria filo de Micunaka, Yorinobu, transloghighis al Kawachi(nuna orienta parto de la gubernio Osako), kaj farighis origino de la krano Kawachi-genjhi. Li, lia filo, Yoriyoshi, kaj nepo, Yoshiie, regis tiun chi lokon. Ili ankau servis kiel samurajoj al altranga aristokrato, kvietigis ribelojn en orienta lando, kaj farighis la direktanto de samrajoj. La kvara praido de Yoshiie, Yoritomo, starigis la samurajan registaron en Kamakura.
En la urbo Habikino trovighas ruino de la budhisma templo Cuhojhi, kiu estis konstruita por la krano Genjhi, kaj tie staras la tombo de Yoriyoshi (foto). Sur la apuda monteto staras tomboj de Yosinobu kaj Yoshiie. Norde trovighas la shintoisma templo Cuboi-hachiman, kiu estis konstruita por la krano Genjhi. La pastro de la templo estas praido de la krano Genjhi.
Mirinda estas 800 jaragha kamfoarbo en la templo.
■La budhisma templo Hirokawa
En la urbo Kanan trovighas tiu chi templo, kie mortis fama utaisto, Saigyo, en la lasta periodo de la epoko Heian. Li tre amis sakuraon kaj faris utaon, kiu signifas “ Mi kore volas morti sub la sakuraj floroj, cirkau plenluno en februaro(nuna marto)”. Kaj lau sia volo li mortis ghuste tiel. Li estis samurajo sub la eksimperiesto Toba, sed abrupte farighis bonzo kiam li estis 23 jaragha, vojaghis tra la tuta lando, kaj restigis multajn eminentajan utaojn. Pri lia alia rilato kun Oosako trovighas rakonto en utajo “Eguchi”, ke li petis unu tranokaton che bordelanino en Eguchi(nuna kvartalo Higashiyodogawa en la urbo Oosako) sed shi refuzis la peton.



■阿部王子神社・安倍清明神社
両神社ともに大阪市阿倍野区にある。この地は古くは、奈良県桜井市とともに豪族の阿部氏の住んだ土地であって、近くには安倍廃寺もある。阿部王子神社は、平安時代熊野詣での九十九王子社の第四番目の王子社であり、大阪府内に現存する唯一の王子社である。平安時代に後白河上皇は34回の熊野詣でを行ったが、京都から船で大阪に上陸し、大阪、和歌山と歩き、熊野の三社を巡った。神社の横を昔の熊野街道が通っており、わずかに往時の面影を残す。
　安倍清明神社は、阿部王子神社のすぐ北にある。安倍清明はこの地で生まれ、後に平安時代の宮廷で陰陽師として活躍した。伝説によれば、父が助けた信太山の女狐が安倍清明を生み、そのため清明の占いには威力があったという。
■河内源氏の里
　清和天皇（9世紀後半）の孫が臣籍に降下して源基経と名乗り、その子源満仲は兵庫県川西市多田に本拠を置き多田源氏の祖となった。その三男頼信は河内に移って河内源氏の祖となり、その子頼義、孫義家の三代にわたってこの地を本拠にした。摂関家に武士として仕え、東国の乱を鎮圧し武家の棟梁となった。義家の4代目の子孫頼朝が鎌倉幕府を開いた頼朝になる。　
羽曳野市には河内源氏の菩提寺の通法寺跡があり、ここに源頼義の墓がある。また南側の丘の上には、頼信、義家の墓がある。北にある壺井八幡宮は河内源氏の氏神であり、現在の社家の高木氏はその子孫である。境内に生える樹齢800年のクスノキが見事である。
■弘川寺
河南町にある平安末期の著名な歌人西行終焉の地である。かって西行は桜を
愛でて、「願わくは花の下にて春死なんその如月の望月のころ」と詠んだが、その望み通り、如月の望月（旧暦2月満月）のころ桜の下で死んだ。西行は鳥羽院の北面武士であったが、23歳のとき突然出家し、諸国を旅し、多くの名歌を残した。大阪との関連では他に、謡曲「江口」で、江口（現在の大阪市東淀川区）の遊女に宿を頼んで断られる話がある。
.

Cxirkaux Esperanto-Domo de Jacugatake（2014.11）
　Mi tre sxatas la Esperanto-Domon de Jacugatake. Mia hobio estis montogrimpado, sed antauxe mi ne ofte vizitis la montaron Jacugatake. Tamen nuntempe mi cxiujare vizitis la domon, de kiam mi eklernis Esperanton antaux kvar jaroj.
　En tiu cxi junio mi sola logxis en la domo dum nokto, kaj promenis cxirkauxe disde la fonto Sanbuicxi al la fonto Metori, kie sxprucas mil tunoj da akvo tage, kaj al la ruino Kinsei. En la sekvanta tago kolektigxis dekdu personoj por la kunveno de koresponda kurso. Ni ekskursis al la akvofalo Sxamisen kaj la monto Mesximori, lernis Esperanton, babilis kaj trinkis.
　Mi intresigxis pri la japana historio kaj vizitis la ruinojn cxirkaux la domo. Kvar kilometrojn sudoriente de la domo trovigxas la ruino Kinsei de la epoko Jxomon cxirkaux tri mil jarojn antaua. Tie trovigxas rekonstruitaj domoj kaj sxtona arangxajxo kiel sxtona cirklo, kiu probable estis farita por religia festo aux tombejo. Unu kilometrojn norde situas la muzeo de la urbo Hokuto, kiu havas tiamajn tervazojn kaj terpupojn. Fama estas tervazo kun vizagxoj de patrino kaj sxia bebo naskigxanta.
　Proksime al la stacidomo Nobejama trovigxas la ruino Jadegauxa de la prasxotna epoko cxirkaux dek mil jarojn antaua. Tie oni trovis multe da pecetoj el obsidiano kaj kristalo sur la agrkampo en 1953. Kelkaj malgrandaj kaj akraj pecetoj estis ligitaj al ligno aux osto por fari trancxilon, sagon aux lancon. Per tio oni povis facile porti ilojn kaj sxpari altvarolajn sxtonojn. Kvankam tiu tipo de sxtono estis trovita nur en Siberio, gxi estis unue trovita cxi tie en Japanio. Apud la la stacidomo trovigxas muzeo.
　Proksime al la stacxidomo Sinanosakai estas la ruino Idojxiri, kiu havas ricxan fonton por trinkakvo. En la muzeo ni povas vidi misterajn tervazojn kun la figuroj de rano, serpento, luno, vizagxo ktp, kiuj eble montras tiaman kredon. La peizagxo rigardi la montaron Akasxi disde la ruino estas mirinda
　La ruino Togariisxi situas sur la okcidenta montopiedo de la montaro Yacugatake. Dum la epoko Jxomon torvigxis multaj vilagxoj en tiu cxi regiono eble pro abundaj bestoj, nuksoj kaj obsidianoj. Kelkaj vertikaltruaj domoj estis prezentitaj per rekonstruado. En la muzeo oni povas vidi unikajn tervazojn kaj terpupojn nomatajn "Jxomon-a Venuso" kaj "Maskita Diino", kiuj estas naciaj trezoroj.
　Norde de la lageto Sxirakaba trovigxas la ruino Takajama, kie oni elfosis obsidianojn dum la epoko Jxomon. Tie sur la tero oni povas vidi pecojn de obsidiano elfositajn. La nigra kaj akira sxtono estis uzita por fari trancxilon ktp. La sxtonj estis portitaj ecx al la nuna Tokio por intersxangxo de valorajxoj.
　Fine mi prezentos kelkajn Uxakaojn(japana mallonga poemo) faritajn en la domo jene.
　　　　En la land’ Kahi al larika arbaro ricxe sonoras
　　　　　　la Esperanta kanto el Jacugatake-Domo.
　　　　Ugviso flugas kantante gxoege tra la verda arbaro.
　　　　　　Mola estas nia vojo el dikaj mortfolioj.
　　　　Unu folio falante de arbego lante kaj silente
　　　　　　secrete montras al mi la finon de somero.
　　　　　　　　　　　　(Kontribuita al “La Movado” septembre, 2014）


八ヶ岳エスペラント会館あたり
　八ヶ岳エスペラント会館が大変好きである。趣味は登山であったが、前には
八ヶ岳にはあまり行かなかった。しかし4年前にエスペラントを習い始めてから毎年のように会館を訪れている。
　この6月には会館で一人で夜を過ごし、三分の一湧水から一日千トンの水が湧く女取湧水まで歩いたり、金生遺跡を訪ねた。翌日は通信教育の会合に12人の人が集まった。三味線滝や飯盛山への遠足、エスペラントの勉強、おしゃべりやお酒を楽しんだ。
　日本歴史に興味があり、会館の近くのいくつかの遺跡を訪れた。会館の東南4ｋｍには約３千年前の金生遺跡がある。現地では家や、祭祀や墓のために作られたと考えられるストーンサークル様の配石遺跡が再現されている。その１km北には北杜市の博物館があり、当時の土器や土偶がある。母と出生する子の顔のついた出産土器が有名である。
　　野辺山駅の近くには約１万年前の旧石器時代の矢出川遺跡がある。そこでは1953年に農地で黒曜石や水晶のかけらが多数見つかった。数個の小さく鋭い細石刃は木や骨に装着され、ナイフ、矢、槍などが作られた。この型の石器はシベリアにしか見つかっていなかったが、日本ではこの地で初めて発見された。駅のそばに博物館がある。
　信濃境駅の近くに井戸尻遺跡があり、豊かな湧水がある。博物館には、当時の信仰を示す、カエル、ヘビ、月、顔などのついた神秘的な土器がある。遺跡から南アルプスを望む風景は素晴らしい。
八ヶ岳の西麓に尖石遺跡がある。縄文時代には獣類、木の実、黒曜石が豊かだったためかこの地には多くの村があった。何戸かの竪穴住居が復元されている。博物館にはユニークな土器と、国宝の「縄文のビーナス」「仮面の女神」と名付けられた土偶がある。
　白樺湖の北に鷹山遺跡があり、縄文時代には黒曜石を掘っていた。そこでは地面の上に掘られた黒曜石が見られる。黒く鋭い石はナイフなどを作るのに使われた。石は交易で現在の東京までも運ばれた。
　最後に、エスペラント館で作った歌を３首ほど紹介する。
　　　甲斐の国唐松林の彼方へとエスペラントの歌の響ける
　　　うぐいすの鳴きわたりゆく山蔭の枯れ葉つもれる道柔らかし
　　　はらはらと大いなる樹より一葉落ち夏の終わりを密かに告げぬ
　　　　　　　　　　　　　(La Movado, 2014年9月号への投稿文を和訳）

Vidindaj Historiaj Restajhoj en Oosako (7)　大阪の歴史遺産探訪(7)（2014.10）
■La lageto Sajama-ike
La lageto Sajama-ike en la urbo Sajama estas artefarita lageto onidire la plej malnova. Ligna akvodukto estis elfosita dum la riparado en la erao Heisei (cx. 2000). Dendrokronologio (analizo per arbaj jarringoj por rekoni la aghon) montris, ke la akvodukto estis farita en la jaro 616. Tiu chi lageto estis farita por irigacio, kaj ekde la lageto fluas la riveroj Higashijoke kaj Nishijoke. Por konstrui la digon, estis uzita speciala metodo, en kiu oni supermetis branchojn de arboj kaj teron alterne, por firmigi kaj altigi la fortecon de la digo. Oni uzis ankau tersakojn. Tiuj chi metodoj estis uzitaj en la kontinento. En la epoko Nara, la bonzo Gjoki, kiu kontribuis al la konstruado de la templo Todai-jhi, riparis la lageton, kaj en la epoko Kamakura faris la duan riparon la bonzo Chogen el la templo Todai-jhi. En la dua riparo oni uzis la shtonajn cherkojn de tumuloj por akvodukto. Estis elfosita la shtona monumento kun epigrafo de la jaro 1202. Poste Katagiri Kacumoto, vasalo de la samurajestro Tojotomi, riparis ghin. Restis tiutempa akvodukto kun epigrafo de la jaro 1602. Poste gxi estis riparita multfoje, kaj en la erao Heisei oni faris grandan riparon. La Muzeo de Sajama-ike en la gubernio Oosako, kiun planis arkitekto Ando Tadao, ekspozicas la elfositajhojn kaj la tertavolon detranchitan de la digo.
■Dotoo (Tera pagodo)
　　　Lau la biografio, la bonzo Gjoki, naskigxis prokisime de la templo Ebara en la urbo Sakai, kaj la tera pagodo estis kostruita antau la templo Ono okaze de ghia fondo en 727. La pagodo estas 53m largha latere kaj 9m alta piramidforma (foto).　Sur la elfositaj tegoloj gravuritaj estas la nomoj de la donacintoj, kaj la epigrafo montras jaron de la dua duono de la oka jarcento. Gxi estas unika pagodo, kaj krom gxi trovigxas nur Zutoo en la urbo Nara. Prifosado kaj riparado estis finitaj en 2000. Mi aldonis, ke la bonzo Gjoki komence ricevis riprochon de la registaro pro la religia propagando, helpo al mizeruloj, pontokonstruadoj kaj akvoreguligoj, nome pro la agadoj ekstere templo. Sed poste la registaro, kiu bezonis multigi rizkampon, petis lin fari kunlaboron. Li kontribuis ankau al la konstruado de la templo Todai-jhi, kaj fine li estis nomunita kiel la granda chefbonzo.

■狭山池
　狭山市にある狭山池は日本最古の人工池と言われ、平成の改修の時に掘り出されたコウヤマキの樋（ひ、導水管）は年輪年代法では616年と測定された。灌漑のために造られたと考えられ、ここから東除川、西除川が出ている。土手の製作には敷枝法が使われた。これは土と木の枝を交互に敷き固め強度を大きくするものである。また土嚢も使用されており、いずれも大陸で使われた例がある。奈良時代になると、東大寺建設にかかわった行基が、また鎌倉時代には東大寺の重源が改修を行った。後者の改修では、樋として古墳の石棺が使われた。このときの1202年の銘のある石碑が発掘された。その後慶長年間に豊臣家の家臣である片桐且元が改修に携わり、1606年の記載のある樋の銘文が残っている。その後何度か改修が行われたが、平成にも大改修が実施された。出土品や削り取った土の層が大阪府立狭山池博物館（安藤忠雄設計）に展示されている。
（参考）大阪府立狭山池博物館常設展示案内（2010）
■土塔
　僧行基は,その伝記によれば、現在の堺市にある家原寺付近で生まれ、727年大野寺建立の際にその前にこの塔が作られた。一辺53ｍ、高さ9mの13重の階段状ピラミッドの塔である（写真）。出土した瓦には寄進者の名前が見られ、刻まれた年代は8世紀後半のものであった。非常に特殊な仏塔で、他の例としては奈良市の頭塔しかない。発掘調査と修復がされ2009年に完了した。ちなみに、行基は初めは寺の外での布教活動・貧民救済・架橋・治水を朝廷にとがめられたが、その後田地開発が必要になった朝廷に協力を求められた。東大寺の建立にも協力し、最後は大僧正の位を贈られた。

Vidindaj Historiaj Restajhoj en Oosako(3)　大阪の歴史遺産探訪(3)　（2014.6）

■La tumuloj de Tannoua

   En la urbo Misaki, la plej suda parto en la gubernio Oosako, trovighas du grandaj tumuloj. La unua estas nomata Sairjo(210m longa), kiu onidire estas tumulo de la familio Ki deveninta de la nuna gubernio Uakajama. La dua estas nomata Udo(172m longa), kiu estas tumulo de la princo de la imperiestro Suinin. Oni povis vidi ambau tumulojn de la maro, do ili estis konstruitaj probable por montri la potencojn al homoj, kiuj venis per shipo, same kiel la tumuloj de Goshikizuka en la urbo Kobe kaj de Mozu en la urbo Sakai.

■La tumuloj de Ichisuga kaj de Shinagatani

   En la urbo Kanan trovighas aro de tumuloj Ichisuga, kiujn konstruiis multe de potencaj kamparanoj. Tiu chi aro estas nun konservata en la historia parko. Apude trovighas la muzeo de Chikacuasuka en la gubernio Oosako, kiun desegnis S-ro Tadao Ando. Tie oni ekspozicias shura-n (8.8m longa ligna antikva transportilo), terakotajn figurojn(foto), kiuj estis metitaj sur kaj chirkau tumulo, kaj la malgrandan reprikon de la tumulo de la imperiestro Onin ktp.

   En la apuda urbo Taishi trovighas la tumuloj de la princo Shotoku kaj tiuj de la imperiestroj Bitacu, Jomei, Suiko kaj Kotoku. La tumuloj de la imperiestroj Yomei kaj Suiko ekhavis kvarangulan formon, la unuan fojon en la japana historio kiel imperiestra tumulo. Tio chi probable montras, ke la samsanguloj de la familio Soga konstruiis tiajn kvarangulajn tumulojn same kiel tiun de Ishibutai por la ministro Soganoumako en la urbo Asuka de la gubernio Nara. La budhisma templo Eifukuzi, apud kiu staras la tumulo de la princo Shotoku estis la centro de la onia adoro al la princo en la postaj generacioj. La nomo Shotoku signifas “sankta kaj virta”.

■Ruinoj de fajencofornoj de Suemura

   La plej malnova argilajho, Haziki, kiun oni bakis surtere en malalta temperaturo, estis bruna kaj fragila. Dume Sueki, pli nova argilajho enkondukita de la kontinento post la kvina jarcento kaj bakita en fajencoforno je chirkau mil gradoj da tempreaturo, estis griza kaj fortika. La regiono chirkau la urbo Sakai estis granda produka centro de chi tiu argilajho, kaj probable havis pli ol mil fornojn. Sed ili estis plejparte senigitaj pro la konstruado de modernaj urboj. En la tuta lando oni trovis multajn argilajhojn faritaj chi tie. La muzeo de Suemura en la urbo Sakai havis chirkau du mil argilajhojn, kiuj estas aldifinitaj kiel naciaj gravaj historiaj artajhoj, kaj estas uzitaj kiel la normilo por defini aghon de argilajho. Apud la muzeo estis rekonstruita unu farencoforno.

■淡輪古墳群

　大阪最南部の岬町淡輪には大きな古墳が二つある。一つは西陵古墳（210ｍ）で紀氏の墓と言われている。近くには宇土墓古墳(172m)があり、垂仁天皇皇子の陵墓とされている。いずれの古墳も海からよく見え、神戸市の五色塚古墳や堺市の百舌鳥古墳群と同様に、船で大和に近づくものに対する示威という説がある。

■一須賀古墳群・磯長谷古墳群

　河南町には一須賀古墳群があり、多くの有力農民が墳墓を築いた。これらは「風土記の丘」として保存されている。また近くに安藤忠雄の設計による大阪府立近つ飛鳥博物館があり、府内で出土した修羅（全長8.8ｍの古代の木製運搬道具）や埴輪(写真)、仁徳天皇陵の模型などが展示されている。

　その隣の太子町では、7世紀以降に聖徳太子陵、敏達・用明・推古・孝徳天皇陵が築かれた。用明天皇陵と推古天皇陵は大王墓としては初めての方墳であり、蘇我馬子の墓と考えられる飛鳥の石舞台古墳とともに、方墳は蘇我系を示すものかも知れない。聖徳太子陵のある叡福寺は「上の太子」と呼ばれ後世の聖徳太子信仰の拠点となった。

■陶邑窯跡群

　土器として最も古い土師器は野焼きをするため、温度が上がらず茶色でもろい。大陸から5世紀以降新しく入ってきた須恵器は窯の中で1000度以上で焼くため、灰色で硬い。堺市を中心とした地域はこの須恵器生産の一大拠点であった。1000基以上の窯跡があったと考えられるが、ほとんどはニュータウンなどの開発で失われた。ここで生産された須恵器は全国で出土しており、堺市すえむら資料館にある2000点余の重要文化財の須恵器が年代決定の標準となっている。資料館の横には登り窯が復元されている。

Vidindaj Historiaj Restajhoj en Oosako(2)　大阪の歴史遺産探訪(2)　（2014.5）

 ■La tumuloj (malnovaj tomboj) de Nakamozu kaj Huruichi (la epoko de tumulo)

   Ekde la mezo de la la tria jarcento, grandaj tumuloj por tiamaj re?oj estis konstruitaj en Yamato (la nuna gubernio Nara), sed post la fino de la kvara jarcento tumuloj estis konstruitaj en Kawachi (la nuna gubernio Oosako). Tiu ?i fakto signifas, ke la centro de la registaro movi?is de Nara al Oosako. Oni supozas, ke kelkaj tiutempaj re?oj estis la "kvin re?oj de Wa (Japanio)" la? la priskribo en la analoj de Song (tiama ?ina dinastio). Pli ol 200 tumuloj estis konstruitaj, sed nun restas nur 87 el ili. Plej multaj el ili estas ortofronta-rondvostaj tumuloj.     

   La aro de tumuloj en Nakamozu distancas ?irka? 10 kilometrojn for de la aro en Huruichi. Dum unu jarcento la tumuloj de tiamaj re?oj estis konstruitaj alterne en amba? aroj. Al la aro de Nakamozu apartenas la tumuloj de la imperiestro Nintoku (en la urbo Sakai, 486 metrojn longa, la plej granda en Japanio, foto), de la imperiestro Richu, kaj de Hazimisanzai. En la aro de Huruichi trovi?as la tumuloj de la imperiestro Oozin (en la urbo Habikino, 420 metrojn longa, la dua plej granda en Japanio), kaj de la re?ino Nakacuhime. En la mezo inter la du aroj trovi?as tumulo Kawachioocuka. Tiuj ses tumuloj okupas ses el la 10 plej grandaj tumuloj en Japanio.

   Oni ne rajtas eniri senpermese en la tumulojn, kiujn la Buroo de Kortegaj Aferoj rekonis kiel tumulojn de la imperiestra familio. Tamen fakuloj dubas, ?u ?i tiuj rekonoj estas trafaj. Ni rajtas eniri la tumulojn de Cudoshiroyama kaj de Furumuroyama (amba? ku?as en la urbo Huziidera). La muzeoj rilatantaj al la tumuloj estas la Urba Muzeo de Sakai, kaj La Centro de Dumviva Edukado en la urbo Fuziidera.

 ■La tumuloj de Mishimano(la epoko de tumulo)

   ?e la norda bordo de la rivero Yodo estis konstruitaj la tumulo de la imperiestro Keitai (en la urbo Ibaraki) en la mezo de la kvina jarcento, kaj tiu de la Imashirozuka (en la urbo Takacuki) en la unua duono de la sesa jarcento. Per la kronologia esploro nunaj fakuloj kredas, ke tiu de Imashirozuka estas la vera tumolo de la imperiestro Keitai. Iuj diras, ke la imperiestro venis de la gubernio Shiga a? Fukui, kaj multe rilatis kun Oosako.

   El la tumulo de Imashirozuka fositaj estis multaj terakotaj figuroj de ?amanino, domo ktp. Ili estas ekspoziciataj en la Muzeo de Antikva Historio en Imashirozuka. ?irka? la tumulo trovi?as rearan?ita vico de terakotaj figuroj. En tiun ?i tumulon oni rajtas eniri. Proksime trovi?as la ruino Shin-ike, kie oni iam produktis la terakota?on. Restituitaj kaj konservataj estas la metiejoj kaj fornoj utiligantaj la deklivon. Oni pensas, ke la terakotaj figuroj estas provizitaj de ?i tiuj metiejoj al la supre menciitaj du tumuloj.

■百舌鳥・古市古墳群（古墳時代）

　3世紀中ごろ以降に大和で造られた大王墓と考えられる巨大古墳が、4世紀末より河内で作られるようになる。これは大和から河内への王権の中心の移動を示すという考え方があり、またこの時期の大王が宋書に出る「倭の五王」に当たると考えられる。全体で200基以上が作られたが、現在では87基しか残っていない。ほとんどが前方後円墳である。

　約10ｋｍ離れた百舌鳥古墳群と古市古墳群で、1世紀に亘って交互に大王墓が造られた。前者では国内第一の大きさの仁徳天皇陵(486ｍ，堺市、写真）、履中天皇陵、土師ミサンザイ古墳、後者では国内第ニ位の応神天皇陵（420m、羽曳野市）、仲津媛皇后陵、そして2群の中間に河内大塚古墳があり、これらの6つの古墳で墳丘長国内10位のうち6つを占めている。

　天皇陵や陵墓参考地に治定されているものは、立ち入りが制限されている。なおこれらの古墳が現在宮内庁が治定している天皇や皇子などのものかどうかについては専門家から疑問が出されている。両古墳群で中に入れるのは、津堂城山古墳(藤井寺市）や古室山古墳（同）である。関連する博物館としては、堺市博物館、藤井寺市立生涯学習センターがある。

（参考）白石一郎「古墳とヤマト政権」文春新書（1999）

■三島野古墳群（古墳時代）

　淀川の北岸ではでは5世紀中ごろに継体天皇陵（茨木市）、6世紀前半にはその近くに今城塚古墳（高槻市）が築かれた。現在は古墳の年代から、今城塚が真の継体天皇陵と考えられている。継体天皇は出身が滋賀あるいは福井とも言われているが、古墳のあるこの地方を根拠としたという説もある。

　今城塚古墳からは発掘により、巫女や家など多くの埴輪が出て、隣接する今城塚古代歴史館に展示されている。古墳の周囲に埴輪列が再現され、またこの古墳には立ち入ることができる。近くに新池埴輪製作遺跡があり、斜面を利用した窯跡や工房が保存・復元されている。この工房から、上記の二古墳に埴輪を供給したと考えられている。

Vidindaj Historiaj Restajhoj en Oosako(1)　大阪の歴史遺産探訪(１)　（2014.4）

    En tiu chi nova serio mi prezentu historiajn restajhojn, kiujn mi vizitis ghis nun en la gubernio Oosako, Nara, Kioto ktp. Kvankam la restajhoj estas tre gravaj en la vidpunkto de historio, kelkaj el ili estis forigitaj kaj preskau ne restas io vidinda. Do mi prezentu chefe vidindajn restajhojn, unue en Oosako, kie mi loghas, kaj poste tiujn en Nara kaj Kioto. Referencu la antauajn artikolojn pri epokoj. (Japanlingvaj manuskriptoj estas verkitaj por iu eta jhurnalo.)

   En la urbo Habikino trovighas la ruino Suichoen de prashtona epoko. Tie oni rekonstruis kaj ekspozicias  metiejon de antau 20 mil jaroj por shtonaj iloj faritaj el shtono "Sanukite", ekspluatita el la proksima monto Nijhozan. En la urbo Fujhiidera trovighas la ruino Kou el la epokoj prashtona ghis tumula. Estos bone viziti ankau chi tiujn ruinojn, kiam vi havos shancon vidi la grandajn tumulojn de Furuichi.

■ La ruino Ikegami-Sone (la epoko Jajoi).

   Tiu chi ruino eatas el la epoko Jajoi, kaj okupas la terenon de la urboj Izumi kaj Izumiocu. Oni trovis tervazojn en la loko ekde la komenco de la 20a jarcento, kaj poste oni eksciis, ke la ruino estas tre vasta. En la jaro 1964 okazis movado por konservi la ruinon kontrau la planoj konstrui novajn shoseojn. La elfosado de la ruino montris, ke ghi havas multoblanjn cirkauantajn foskavojn, tombejojn, vertikaltruajn domojn, grandan konstruajhon, puton ktp. Nuntempe parto de la ruino estis aranghita keil parko. Kaj tie estis rekonstruitaj la granda konstruajho, puto ktp.(foto)

   La granda konstruajho estis rekonstruiata kvin fojojn kaj restis la lignokolonoj de la lasta konstruado. Unu el ili estis analizita per dendrokronologio (anlizo de la arbaj kreskoringoj por rekoni la aghon), kaj montrighis ke la lignokolono estis farita en la jaro 52 a.K. Tiu chi rezulto 100 jarojn plifruigis la komencon de post-meza Jajoi, ol la ghistiama onia konsidero. Poste aghdifina metodo per karbono-14 montris la similan rezulton, ke la lignokolono estis farita en la jaro 80-40 a.K.

   Apud la ruino nun staras la Muzeo pri Kulturo de Jajoi, konstruita de la gubernio Oosako. Ghi ekspozicas la restajhojn de chi tiu ruino kaj montras kalarigojn pri la epoko de Jajoi.

 この新しいシリーズでは、今まで訪問した大阪、奈良、京都などの歴史遺産を紹介する。歴史的には重要であっても、遺跡が消滅した場所ではめぼしいものが何もないところがある。したがって、訪問のし甲斐のあるところを中心に書いてみる。先ず筆者の住む大阪からはじめ、その後順次奈良、京都と紹介していきたい。時代については以前の記事を参照されたい。（この原稿は、ミニコミ誌掲載用のものである。）

　大阪府内では、旧石器時代の遺跡は、羽曳野市に翠鳥園遺跡があり、近くの二上山から採れるサヌカイトの2万年前の工房が再現されている。また藤井寺市に国府（こう）遺跡（旧石器〜古墳時代）があるが、この二つは古市古墳群探訪の際に立ち寄ってみるといい。

■　池上曽根遺跡（弥生時代）

　池上曽根遺跡は、和泉市と泉大津市にまたがる弥生遺跡である。1900年ころから土器が採集されており、1950年台には大きな遺跡であることが知られた。1964年以降国道や府道建設計画に対し、保存運動が起こった。発掘の結果、多重の環濠、墓域、竪穴建物、掘立柱建物、大型建物、井戸などのある大きな遺跡であることがわかった。現在は一部遺跡公園として整備され、大型建物、大木をくりぬいた井戸などが復元されている。

　大型建物は5期にわたって建て替えられていたが、最終期の柱が残存しており、年輪年代法(樹木の年輪パターンを分析して年齢を決定する）の測定により、ＢＣ52年のものであるとわかった。この結果は従来考えられていた弥生時代中期後半の年代を100年も繰り上げることとなった。また炭素14年代測定法でも、ＢＣ80-40年という類似した値が出た。

　この遺跡に隣接して大阪府立弥生文化博物館があり、同遺跡の遺物の展示とともに、弥生時代の解説展示がなされている。

(参考）秋山浩三「弥生実年代と都市論のゆくえ」新泉社(2006)

Vojagxo al Antikva Epoko 13.La Epoko Edo  古への旅 13.江戸時代（2014.3）

   La registaro Edo dauxris dum 264 jaroj ekde la jaro 1603, kiam Tokugauxa Iejasu farigxis Sxoguno(Granda Generalo), gxis la jaro 1867, kiam la 15a Sxoguno Tokugauxa Yosxinobu eksigxis de la posteno. La registaro situigis la cxefurbon en Edo(nuna Tokio), do tial oni nomas la epokon kiel la "Edo". Tiu cxi epoko estis gxenerale paca post la milito en Oosako en la jaro 1614, en kiu la registaro pereigis la fimilion Tojotomi, kaj post la ribero Shimabara en 1637, en kiu multe da kristanoj ribelis en Kjusju.

   La sistemo de la regado estis feuxdismo, en kiu Sxoguno regis cx. ducent-kelkdek Daimiojn, kiuj regis la terenon kaj popolanojn. Rekompence daimioj servis al la Sxoguno dum milito. Krome daimioj restigis siajn edzinon kaj la gefilojn en Edo kiel ostagxojn, kaj vojagxis de sia regiono al Edo en cxiu dua jaro. Kaj daimioj estis sxargxitaj per la konstruado, kiun Shoguno ordonis al ili. Tiuj devigajxoj estis la pezaj sxargxoj por la  daimioj. La registaro faris la legxon por regi daimiojn, kaj se iu daimio malobeis la legxon, Shoguno depostenigis lin aux pelis lin al alia regiono. La registaro severe regis ankaux la imperestron kaj templojn per legxoj.

   Oni diras, ke Japanio tiutempe fermis sin kontraux la ekstera mondo, sed efektive trovigxis "kvar busxoj" malfermitaj, nome Nagasaki al Cxinio kaj Nederlando; Cusxima al Cxosun; Kagosxima al Rjukju(nuna Okinavo), kaj Macumae al Ezo(nuna Hokkaido), kaj oni komercis kaj komunikigxis kun la landoj.

   Severa hierarkio estis la karaktero de tiu cxi epoko. Trovigxis kvar kastoj, nome, samurajo, kamparano, metiisto kaj komercisto. Samurajo estis reganta kasto kaj la plej grandan parton de la logxantoj okupis  kamparanoj. Kamparanoj konstruis auxtonomiajn vilagxon sub vilagxestro. Kiel imposton ili pagis de 40 gxis 50 procentojn de la rikoltojn kaj vivis en mizera stato.

   Pro la malnomala klimato kaj erupsioj de la monto Fujxi aux la monto Asama, de tempo al tempo okazis malsategoj, kaj multe da popolanoj mortis. Okazis ribeloj en malsataj vilagxoj, kaj okazis detruoj en urboj kontraux la komercistoj, kiuj akparis rizon kaj altigis la pezon. Dum la malsatego de la erao Tempoo en la jaro 1832, okazis ribelo de eksoficisto Oosxio Heihacxiro en Oosako kontraux la senkapabla registaro.

   La cxefa ideologio tiutempa estis Konfuceanismo, kiu postulis, ke oni estu lojala al altrangulo kaj obeema al patro. Du aliaj ideologioj estis Kokugaku(etudo pri nacio), kiu alte taksis la orginalan nacian kulturon, kaj Yougaku(studo pri fremdaj landoj ), en kiu oni lernis teknikon, precipe tiun de Nederlando. Inter popolanoj evoluis amuzajxoj, ekzemple japana poemo haiko, senrjuo(komika haiko), novelo, pupteatro jxoruro, teatro kabuki kaj pentrajxo ukijoe.

   En la fina periodo de Edo, la registaro estis devigita malfermi sian landon al fremdaj landoj, kaj perdis prestogxon en la konfuzo, kaj la daimioj de Kagosxima kaj Jamagucxi rabis la potencon. Tamen tiu cxi afero apartenas al la moderna historio, do nun mi finu cxi tiun serion..

　江戸時代は徳川家康が征夷大将軍に就いた1603年から15代目の徳川慶喜将軍の退位の1867年まで約264年続いた。豊臣家を滅ぼした大阪の陣(1614年）やキリシタン一揆である島原の乱（1637年）以降には大きな戦乱はなく比較的平和な時代であった。

　この時代は封建制であり、幕藩体制とも言われる。幕府は二百数十ある藩を支配し、藩の大名は土地と人民を支配した。大名は幕府に対して軍役の義務のほか、妻子を人質として江戸に置き、隔年に参勤交代をした。これらと幕府の命令した普請（工事）が大きな負担となった。幕府は諸法度（法令）により大名を縛り、違反したものは改易（取り潰し）や転封(国替え）という処分をした。朝廷や寺社に対しても諸法度により厳しい規制を加えた。

　対外的には鎖国をしたと言われるが、完全に門戸を閉じたわけではなく、「四つの口」として長崎では中国、オランダ、対馬では朝鮮、鹿児島では琉球、松前では蝦夷地に対して交流と貿易がなされた。

　厳しい身分制度もこの時代の特徴である。士農工商として、武士が支配階級であり、その他のほとんどが百姓であった。村では名主のもとで自治が行われた。年貢は四公六民、五公五民といわれるように、4割から5割を収め、百姓は苦しい生活をした。

　天候不順や富士山・浅間山の噴火などで飢饉が起こり死者が出た。困窮した村では一揆が起こり、町では商人の米買占めと値の吊り上げに対して打ちこわしが発生した。1832年の天保の飢饉の時には、手をこまねく幕府に対して大阪では元幕府役人の大塩平八郎の乱が起こった。

　この時代の支配的な思想は儒学であり、上に対する忠、父に対する孝を教えた。それ以外では日本固有の文化を重んじる国学、主としてオランダの技術などを学ぶ洋学があった。文化的には庶民の間での娯楽が発達し、俳句、川柳、小説、浄瑠璃、歌舞伎、浮世絵などが盛んになった。

　江戸後期、諸外国に開国を迫られ、それに伴って幕府が国内で威信を失い、薩摩藩と長州藩に屈して政権を明け渡すのは、歴史的には近代に属すのでこのシリーズはここで一旦筆を置くことにする。

Vojagxo al antikva epoko 11.La epoko de Muromacxi  古への旅 11.室町時代（2013.11）

   La registaro Muromacxi dauxris ekde la jaro 1338, kiam Asxikaga Takaujxi farigxis la Granda Generalo, gxis la jaro 1573, kiam la 15a Granda Generalo Asxikaga Josxiaki eksigxis de la posteno. Tamen la frua periodo de Muromacxi estis kaosa pro la konflikto de du dinastioj suda kaj norda, kaj la posta duono de la peｒiodo estis la epoko de provincaj militoj ekde la Milito de Onin en la jaro 1467, do kvieta tempo estis tre mallonga dum la epoko de Muromacxi.

    Oni nomis la epokon kiel "Muromacxi", cxar la 3a Granda Generalo Josximicu situigis la palacon en la kvartalo Muromacxi en Kioto. Tiam la du dinastioj suda kaj norda estis unuigxintaj, kaj la potenco de la registaro fortigxis pro pereigo de potencaj generaloj. La 6a Granda Generalo, kiu praktikis terorisman regadon, estis mortigita de sia subulo, kaj pro tio la prestigxo de registaro malaltigxis. Pro konflikt por heredo de la posteno de Granda Generalo, okazis la Milito de Onin, kiu dauxris 11 jarojn. La urbo Kioto ruinigxis.

   Por protekti sin kontraux militoj, kamparanoj konstruis auxtonomiajn vilagxojn, faris propran legxaron kaj ecx havis polic-systemon. Ili postulis de la registaro nuligon de sia sxuldo kaj forpelon de samrajoj. Ili okazigis grandan ribelon kontraux la registaro kune kun la kamparanoj de aliaj vilagxoj. En la lando Kaga( la nuna gubernio Isxikauxa) religiaj ribelintoj regis la landon dum 100 jaroj kiel " la landon posedatan de kamparanoj".

   La registaro komercis transmaran komercon kun Cxina(la dinastio Ming) kaj gajnis grandan profiton. En Rjukju(nuna Okinavo) fondigxis politike unuigita regxlando kaj gxi prosperis pro la komerco kun sudaj landaj, Ming kaj Japanio. Krome japanaj piratoj invadis Koreion(tiam Cxosun), kaj poste la dinastion Ming, sed onidire la piratoj konsistis ne nur el japanoj sed ankaux el fremdaj homoj.

   En tiu cxi epoko konstruigxis la bazo de la japana kulturo, ekzemple japana tradicia teatrajxo noo, noa komedio, te-ceremonio, flor-arangxo, japana poemo rengao(origino de haiko) kaj japaneska domo. Ni povas vidi tiamajn domojn kaj gxardenojn en la temploj Kinkaku(Ora Domo) kaj Ginkaku(Argxenta domo) en Kioto, la bildojn de majstro Sesju kaj la verkojn de majstroj de la pentristaj skoloj Kano kaj Tosa.

　室町幕府は初代足利尊氏が征夷大将軍に即位した1338年から、第15代足利義昭が退位する1573年まで続いたが、初期は南北朝の並立の混乱、後半は応仁の乱(1467年)以降の戦国時代と平穏な時期は少なかった。　　　

　第3代の義満のときに、京都の室町に本拠を置いたので、室町幕府と呼ぶ。このとき、南北朝が統一されるとともに、有力な武将が滅ぼされ権力の集中がなされた。しかし恐怖政治をひいた第６代将軍が部下に暗殺されるという事件もあり、幕府の威信低下を招いた。その後将軍の後継者を争って、二派に分かれて応仁の乱が起こり、11年の戦乱の間に京都の町は荒廃した。

　戦乱から身を守るために。農民は自治的な村を作り、掟のもと警察権まで行使した。そして徳政(借金の棒引き）や侍の退去を求めて、他の村とも共同して大規模な一揆を起こした。加賀の国では一向一揆によって百年ものあいだ「百姓のもちたる国」が続いた。

　対外的には、幕府は明との間に朝貢貿易を初め、大きな利益を得た。琉球では政治的な統一が達成され、琉球王国が成立し、南洋の産物を明や日本と取引する中継貿易を行った。一方、朝鮮に対する海賊行為である倭寇が盛んとなった。また後には明の沿岸を荒らす倭寇も出たが、これら倭寇の中には日本人以外も入っていたといわれる。

　日本の伝統的な文化の基礎が築かれ、能、狂言、茶道、華道、連歌(俳句の元になる）、書院造りの建物などはこの時代から始まった。京都の金閣や銀閣の建築・庭園、雪舟や狩野派・土佐派の絵画は今日我々も見ることができる。

Vojagxo al antikva epoko 10.Restauxro de Kemmu  古への旅 10.建武の中興（2013.7）

   Kiam la registaro Kamakura malfortigxis, la imperiestro Godaigo provis pereigi gxin, kaj post la dua malsukceso li estis forpelita al la insulo Oki. Tamen li eskapis el la insulo  kaj peregis la registaron en la jaro 1333 per la helpo de la samurajoj Asikaga Takaujxi, Kusunoki Masasige ktp. Tiu cxi restauxro estas nomata kiel "Restauxro de Kemmu" aux "Nova Regno de Kemmu" pro la nomo de tiama erao. La regado de imperestro restarigxis nur unu fojon dum la 700 jaroj da samuraja regado, kvankam gxi dauxris tre mallonge.

　La imperiestro provis rekte regi la nacion. Tiu cxi imperestra persona regado ignoris tiamajn kutimojn, kaj tio kauxzis konfuzon kaj malkontenton inter samurajoj. Asikaga Takaujxi provis preni potencon de la imperiestro kaj invadis Kioto-n, sed malvenkis. Li forkuris al Kyushu, kaj denove provis, kaj finfine konkeris Kioto-n. La imperiestro Godaigo forkuris al la monto Josino du jaroj post la restauxro. En la jaro 1338 Asikaga Takaujxi farigxis Granda Generalo(Sxoguno) kaj komencis la registaron Muromacxi en Kioto.

   Tamen la imperestro Godaigo, kiu forkuris al Josino, insisitis la ortodoksecon de la kortejo en Josino(Suda Dinastio) kaj konfliktis kun la kortejo en Kioto(Nord Dinastio) dum 60 jaroj. La Suda Dinastio iom post iom malfortigxis kaj la du dinastioj estis unuigxintaj en la jaro 1392.

   Tiama milita romano "Taiheiki" rakontas pri la historio. La historiaj lokoj koncernaj al la afero estas Kasagi, Josino kaj la templo Kansinjxi, en kiu la imperiestro Godaigo kaj liaj posteuloj de la Suda Dinastio vivis, kaj krome restas la ruino de la kastelo Akasaka, la tomboj de Kitabatake Akiie en Osaka kaj Kusunoki Masasige en Kobe.

　鎌倉幕府が衰退期に入ると、後醍醐天皇が朝廷政治の復権を試みた。二度目の失敗で後醍醐天皇は隠岐島に流されたが脱出し、楠正成や幕府方有力武士であった足利尊氏などの武士の助けにより133年鎌倉幕府を倒した。この出来事を年号にちなんで、建武の中興または建武の新政と呼ぶ。700年に及ぶ武士政権のあいだで短期間ではあるがただ一度朝廷が復権した。

　天皇は直接の統治を試みた。これは天皇親政と呼ばれるが、慣習を無視したものであったため、所領問題や訴訟などで混乱が起こり武士のあいだで不満が高まった。足利尊氏は権力の簒奪を試み、京都へ攻め入ったが負けて九州に逃げた後、再び勢力を回復して京都を制圧した。後醍醐天皇は吉野へ逃げた。親政が始まって約２年という短い政権であった。1338年足利尊氏は征夷大将軍となり、室町幕府が始まった。

　しかし吉野へ逃げた後醍醐天皇は吉野朝廷(北朝)の正統を主張し、京都の朝廷(北朝)とのあいだに南北朝の二つが並立し争う時代が60年間続いた。しかし次第に南朝側が衰退し、1392年南北朝は合体した。

　この間の歴史を書いた軍記物語としては「太平記」があり、当時を偲ぶ場所としては、後醍醐天皇やその後の南朝が立てこもった笠置、吉野、観心寺の他、千早赤坂城跡、阿倍野の北畠顕家墓、神戸の楠正成墓などがある。

Vojagxo al antikva epoko  9. La epoko Kamakura  古への旅  9.鎌倉時代（2013.5）

   En la jaro 1192 la klan-estro Minamoto Yoritomo estis investita de la imperiestro kiel Granda Generalo(Sxoguno), kaj malfermis sian registaron en la urbo Kamakura en la orienta Japanio. Cxi tio estis la komenco de la regado de samurajaj, kiu dauxris dum 700 jaroj gxis la epoko Meijxi. La sistemo de la regado estis feuxdismo, en kiu Sxoguno garantis al la subuloj la posedadon de tereno, kaj inverse subuloj fidele servis al la Sxoguno, pecipe kiam okazis milito. La subuloj estis enoficigitaj kiel la landestroj aux bienestroj. En la komenco de la epoko la samuraja registaro havis potencon cxefe en la orienta Japanio, sed la imperiestro ankoraux havis potencon en la okcidenta Japanio.

   La tria Sxoguno estis mortigita, kaj pereis la sango de la klano Minamoto. Utiligante cxi tiun konfuzon imperiestra flanko intencis restarigi sian registaron. Tamen la samuraja registaro sendis grandan armeon al Kioto kaj akiris venkon. La imperiestro estis anstatauxgita kaj tri eksimperiestroj estis forpelitaj al malproksimaj insuloj. La registaro plifortigis sian regadon ankaux en la okcidenta Japanio post tiu cxi afero. Aristokratoj kaj imperiaj princoj heredis la postenon de Sxoguno, kaj la klano Hojxo havis la efektivan potencon en la registaro.

   En la komenco de la 13a jarcento aperis Mongolia Imperio en la kontinento kaj regis Cxinion kiel dinastio Juano. Gxi konkeris Koreion kaj postulis obeadon de Japanio. Al japanio, kiu ne akceptis la postulon, Juano sendis grandan armeon du fojojn. Japana armeo    batalis kontraux ili malfacile pro iliaj grupa batalmaniero kaj la uzado de pulvo, tamen la Juanaj sxipoj estis detruitaj pro sxtormoj kaj ili forkuris.

   Poste la subuloj farigxis malricxaj pro la grandaj sxargxoj de la militoj kaj pro tio, ke  ili ne povis akiri novan terenon. Por la malricxigxo efikis ankaux malgrandigxo de tereno pro la egalrajta heredo inter filoj, kaj la ekspansio de mona ekonomio pro la uzado de cxinaj moneroj. Kelkaj subloj ecx vendis sian propran terenon pro la sxuldo, kaj la registaro provis helpi ilin per nova legxo, kiu nuligis ilian sxuldon, sed preskaux vane. Dank' al popola malkontenteco al la registaro, la imperiestra flanko komplotis kaj pereigis la registaron en la jaro 1333.

   En cxi tiu epoko multaj novaj budhismaj sektoj, inkulsive de Zen aperis pro la socia maltrankvileco. Kelkaj temploj de la epoko ankoraux restas en Nara, Kamakura ktp. Eseoj "Hojyoki" kaj "Turezuregusa", kaj romano pri milito "Heikemonogatari" estas famaj. En la urbo Seto komencigxis la produktado de celamikajxo.

     （古代は平安時代で終わってしまったが、日本語の題名を少し変えて、続けていくことにする）

　1192年、源頼朝は天皇より征夷大将軍に任命され、鎌倉に幕府を開いた。この武士政権は明治になるまで約700年間続いた。これは封建制度と呼ばれ、将軍と主従関係を結んだ御家人の間で、将軍は御家人に所領を保障し、御家人は忠誠を尽くし軍役に服した。御家人は国ごとの守護のほか、荘園や公領の地頭に任命された。この時代の当初は、東国では鎌倉幕府の力が強かったが、西国ではまだ朝廷も大きな力を持っていた。

　源氏の将軍は３代目が暗殺され、血統が絶えた。その混乱に乗じて朝廷側は後白河上皇を中心として復権を図った。これに対し幕府側は大軍を京都に送り、勝利を収めた。天皇は廃位され、三人の上皇は隠岐、佐渡などに配流された。幕府側はこの機に、西国の土地への支配を強めた。また武家支配のために御成敗式目という武家法を定めた。将軍にはその後摂関家や皇族がなったが、幕府の中で実質的な力を持ったのは、執権である北条氏であった。

　13世紀初頭大陸にはモンゴル帝国が起こり、中国に元を立てた。元は高麗を征服し、日本にも服属を要求してきた。これに従わない日本に対し、元は2度にわたって大軍を派遣してきた。この元寇の戦いでは元軍の集団戦法や火薬の使用に苦戦したが、2度とも暴風により元軍の船が難破し日本は難を逃れた。

　その後、元寇による御家人の負担が大きかったことや、外国との戦いのため新たな恩賞地がないこと、分割相続による所領の細分化、宋銭の流入による貨幣経済の進展により、御家人が窮乏し所領を売却する者も出てくるようになった。これに対し幕府は徳政令を出して、借金の帳消しを図ったが効果は限られていた。幕府への不満を背景に、朝廷は倒幕計画を進め、1333年幕府は滅びた。

　この時代には社会不安を背景にして浄土宗、浄土真宗、日蓮宗、臨済宗、曹洞宗などの多くの鎌倉仏教が新たに成立した。建築としては東大寺南大門、円覚寺舎利殿、観心寺金堂などが残っている。随筆では方丈記、徒然草、軍記物では平家物語が有名である。また尾張では瀬戸焼きが始まった。

Vojagxo al antikva epoko  8. La epoko Heian  古代への旅  8.平安時代（2013.3）

    La cxefurbo estis translokita de Nara al Nagaoka apud Kioto, sed post 10 jaroj en la jaro 794 denove gxi iris al Kioto, kaj komencigxis la epoko Heian. Cxi tiu epoko dauxris 400 jarojn gxis la jaro 1192, kiam la regximo de samurajo(militistaro) estis la unuan fojon establita en la urbo Kamakura en orienta Japanio. Se oni nomas cxefurbon la loko, kie imperestro vivas, Kioto estis “miljara cxefurbo”gxis la imperestro translogxis al Tokio okaze de la Restauxro de Meijxi.

   La Granda Strato Suzaku, kiu trovigxis okcidente de la templo Tojxi, kuris suden de la Granda Palaco. En la komenco de la epoko Heian la registaro klopodis por la konstruado de la cxefurbo kaj la por la konkero de   nordokcidenta parto de Japanio, do la sufero de la popolo estis tre granda. Sed la konstruado de la okcidenta parto de la cxefurbo estis rezignita, kaj la posta(kaj nuna) Granda Palaco situis okcidente de la originala Palaco. 

   Imperetroj iutempe prenis politikan potencon, sed poste la plej forta aristokrata familio Fujxiuxara akiris potencon kiel efektiva reganto. Tamen kiel montris la ribeloj de samurajoj en orienta kaj okcidenta Japanio en la mezo de la epoko, la potenco de samurajo iom post iom fortigxis. En la fino de la epoko, la samurajaj kranoj "Tahira" kaj "Minamoto" interbatalis, kaj komence Tahira vekis, sed fine Minamoto akiris venkon.

   La posed-sistemo de tereno laux la Legxoj kaj Ordonoj Taihoo estis rompita, kaj pliigxis la nobel-bienoj, kiu estis private posedataj terenoj. Posedantoj de tereno donatis sian terenon al anoj de imperistra familio, fortaj aristokratoj aux al temploj, por ke ili povu eviti imposton. Aliflanke, cxar provincestro povis akiri grandan ricxajxon, koruptado per donaco al forta aristokrato por akiri la postenon igxis normala afero. La miksita stato de nobel-bienoj kaj publikaj terenoj estis la karakterajxo de la posed-sistemo de tereno en la epoko.

   Multaj temploj en Kioto estas klasifikitaj al Mondaj Heredajxoj, kaj Kioto estas la trezorejo de kulturaj herdajxoj. Ankaux en la urbo Hiraizumi en nordorienta Japanio, budhisma culturo floris. Tion oni vidas en Ora Templo ktp. Antauxe oni skribis farazojn nur per chinaj ideogramoj, sed tiutempe Hirakana(fonetika literaro) estis nove farita, kaj uzante gxin “Romano de Genjxi” kaj la eseo “Makurano-sosxi” estis verkitaj de virinoj.  

　都は奈良から長岡に移されたが、10年後の794年には京都に再び遷都がなされ、平安時代が始まった。平安時代は、武士政権により始めて鎌倉幕府が開かれた1192年まで約400年続くが、天皇がいたところを首都とすれば、明治時代に天皇が東京に移るまで、京都は「千年の都」であったということになる。

　大内裏から南に朱雀大路が走っていて、東寺の西側を通っていた。平安時代の初めには、都の造営と東北地方の征服に力が入れられために、民の苦しみは大きかった。結局都の西半分は開発されなかった。後代（そして現代）の京都御所は元の大内裏より東側に位置している。

　政治的には、天皇が直接政治を取ることもあったが、後には藤原氏が関白や摂政になるなどして実権を握った。しかし、平安時代の中期ごろに、関東（平将門の乱）や瀬戸内海地方で武士の大規模な反乱が起こるなど、徐々に武士が力をつけてきた。平安末期の源氏と平家の争いは、初めは平家が政権をとるが、最終的には源氏が勝利をおさめた。

　律令制による土地制度は崩れていき、私有地である荘園が増加した。土地所有者は、土地を皇族、大貴族、寺院などに寄付することにより、税金を免れた。一方、国司になると私財を蓄えることができたため、有力な貴族に賄賂を贈り国司の地位を獲得することが常態となった。これらの荘園と公的な土地の入り混じった状態が、平安時代の特徴であった。

　多くの社寺が世界遺産に指定され、京都は文化遺産の宝庫である。また東北地方の平泉でも、中尊寺金色堂など仏教文化が華を開いた。これまで文章は漢字のみで書かれていたが、かな文字が作られ、女性によって「源氏物語」や随筆集「枕草子」が書かれた。　

Vojagxo al antikva epoko  7. Nara-epoko   古代への旅　7. 奈良時代  (2013.01)

   La epoko Nara, kies cxefurbo estis situigita en Nara en 710, dauxris gxis 794, kiam la cxefurbo estis transigita al Kioto. La cxefurbo estis 6×5km vasta, kaj oni imitis la cxefurbon de Tang (Cxinio). Onidire 100 mil homoj logxis en tiu cxi cxefurbo. Ecx nun oni dauxrigas prifosi la ruinon, kaj la Granda Palaco, la Glanda Pordo, gxardeno ktp estis rekonstruitaj. Multaj lignaj lamenoj kun vortoj estis trovitaj el sub la tero, kaj per la enhavo oni povas scii la vivon de la tiama popolo.

   Okazis politikaj konfliktoj por akiri potencon inter la plej forta aristokrata familio Fujxiuxara kaj imperestra familio ktp. Kelkaj homoj ribelis kaj estis mortigitaj. La familio Fujxiuxara provis edzinigi sian filinon al la imperestro por akiri politikan potencon per la boparenca rilato. Krome iam la fratoj de familio Fujxiuxara tute mortis pro la epidemio de variolo.

   Laux la Legxoj kaj Ordonoj Taihoo, kiu estis formita en 701, agro estis distribuita al kamparano, sed pro la peza imposto kaj severa deviga laboro, iu eskapis el sia agro aux iu falsis sian civitanecon al tiu de virino, cxar la devo estis pli malpeza al virino. Krome la kvanto de la agro estis ne suficxa por distribui, kaj la registaro instigis kultivebligi, sed tio ne estis efika, do fine gxi permesis, ke la kultivistoj rajtas posedi la terenon. Pro tio la principo, ke nur la registaro posedas terenon kaj popolanojn, estis rompita. La aristokratoj kaj temploj, kiuj havas monon por kultivebligi, komencis havi privatan terenon, kaj formigxis nobelbienoj.

   La delegacioj al Tang dauxre vizitis Cxinon ankaux dum cxi itu epoko, kaj kelkaj delegitoj farigxis altranguloj en la registaro. Tamen la vojagxo trans la maro al Cxinio estis tre dangxera kaj okazis multaj sxippereoj. Krome okazis komunikadoj kun Sinla, kiu unuigis la duoninsulon de Han, kaj kun Bohai en la nordo-orienta parto de Cxinio.

  Tiam estis eldonitaj du oficialaj historioj kaj la poeziaro "Manjoo", kiu havas cxirkaux 4500 wakaojn(wakao estas japana mallonga poezio). Budhismon protektis la nacio, kiu volis, ke Budhismo gardu gxin. La templo de Todaijxi kun la Granda Budho estis konstruita por cxi tiu celo. Krome ni povas koni la tiaman kulturon per la temploj de Tosxodaijxi kaj Sxosoin de Todaijxi.

 　奈良時代は奈良に都が置かれた710年から京都に都が移る794年まで続いた。奈良の都は平城京と呼ばれ、6×5kmの広さの、唐の長安をまねたものであった。10万人の人が住んでいたといわれる。現在も発掘が続いており、大極殿、朱雀門、庭園などが復元されている。地下からは多くの木簡が掘り出され、そこに書かれたことから、当時の人の生活を知ることができる。

　政治的には、貴族の頂点に立つ藤原氏と皇族などの間で権力争いがあり、反乱を起こしたものや殺されたものがあった。藤原家は娘を天皇の妃とし、姻戚関係によって政治を支配しようとした。一方天然痘と思われる感染症にかかり、藤原家の兄弟たちが全員死亡するという事件もあった。

　701年に成立した大宝律令に従って、農民たちに土地が分け与えられたが、税や労役の過酷さのために、自分の土地を逃げ出したり、負担の少ない女子と戸籍を偽るものが出た。また土地の足りなくなった政府は、開墾を奨励したがあまり効果は出ず、最終的には開墾者に土地保有を認めた。これにより公地公民制度は崩れてゆき、開墾資金のある貴族や寺社が土地を持つ荘園制度の始まりとなった。

　遣唐使は奈良時代のあいだも続き、留学生の中には政治の中枢に坐った人もいた。しかし、海を渡るのには大きな危険が伴い遭難する例も多かった。このほか朝鮮半島を統一した新羅や中国東北部の渤海とも交流があった。

　このころ歴史書である「古事記」と「日本書紀」、約4500首の和歌などを集めた「万葉集」が成立した。国を守るという役目を期待された仏教が国の保護を受け、東大寺が立てられまた大仏が造られた。また唐招提寺や東大寺正倉院は天平文化の香りを伝えている。

Vojagxo al antikva epoko  6. Asuka-epoko   古代への旅　６．飛鳥時代  (2012.11)

   Dum la Asuka-epoko en la sepa jarcento la cxefurboj estis cxefe metitaj en Asuka en la gubernio Nara, sed ili ankaux estis translokitaj al Osaka aux al Oocu en la gubernio Sxiga. La karakterizajxoj de cxi tiu epoko estas starigo de imperiestrismo kaj kodigita regxeco, uraganoj kiel konfliktoj inter aristokrataj familioj kaj imperiestra familio pri potenco, konfliktoj en imperiestra familio pri la heredeco, malvenko en la milito okazita en la duoninsulo Han.

   La imperiestra kortego faris ranga sistemo por sxangxi la regximon el la unuigxinta formo de potencaj aristokratoj al la pli centralizita regximo. Tamen la potenca aristokrato Soga peregis la aristokrato Mononobe kaj ecx mortigis imperiestron. En la jaro 645 la princo Nakanoooe(poste la imperiestro Tencxi) peregis la aristokrato Soga kaj progresigis la Reformo Taika. La dekreto de la Reformo deklaris pri la kompleta nacxia posedeco de tero kaj popolo, starigo de administra sistemo kaj distributo de rizkampo al popolo. Tiutempe Tang kaj Silla kune peregis Paekcxe en la duoninsulo Han, kaj Japanio, kiu helpis Peakcxen, malvenkis en la milito. Oni timis pri la invado de Tang en Japanion, do la cxefurbo estis translokita al Oocu kaj multaj kasteloj estis konstruitaj en Kyushu kaj la regiono Setoucxi por defendi.

   Post la morto de la imperiestro Tencxi, interna milito okazis inter lia filo kaj frato(poste la imperiestro Tenmu). La imperiestro Tenmu, kiu venkis en tiu milito, forte progresigis la regxima centraligo. Tiutempe "Tennoo" kaj "Japanio" estis unue uzataj kiel titolo de imperiestro kaj nacxio. La modelo de la sistemo estis prenita de Sui kaj Tang. Delegacioj estis senditaj al cxi tiuj dinastioj kaj la delegitanoj studis pri la sistomo kaj scienco.

   Starigo de legxo estis progresigita kaj fine la Kodo Taihoo estis establita en la jaro 701. En la centra regximo estis metitaj ok ministroj kiel la ministrejo pri financo.  Centraj aristokratoj estis delegitaj al  66 landoj kiel landestro, lokaj aristokratoj nomunitaj kiel sublandestroj, kaj vilagxestroj regis 50 da domoj. Tutaj homoj estis registritaj en familia registro en cxiu 6 jaroj kaj sur bazo de la registro rizaj kampoj estis distributitaj. Dume oni devis pagi impostojn kiel rizo, sxtofo kaj speciala produkajxo, aldone devis labori aux esti soldato. En la poemaro Manjoo-sju eldonita en la oka jarcento ni povas vidi poemojn pri la malricxeco de kamparano kaj malgxojo de la familio kiu sendis lia filo aux edzo al armeo.

   En Aska vi povas vidi ruinoｊ de palacoj, temploj kaj tumuloj. Vi povas piediri en la urbo en unu tago kaj bicikli eatas furora. En Osaka la palaco Naniwa estis metita en la jaro 645 kaj ankaux en la sekvanta Nara-epoko. Vi povas viziti la ruinon de la granda palaco kaj la vidajxo de la Museo de Historio estas spektakla. La ruino de la cxefurbo Fujiwara norde de Aska estis la unua grandskala cxefurbo, kie oni vigle elfosadas la ruinojn nuntempe.

　飛鳥時代と呼ばれる7世紀、都は主に奈良県の飛鳥に置かれていたが、大阪や滋賀県の大津に移ったこともあった。この時代の特徴は、天皇制および律令制度の確立であるが、権力を巡っての豪族と王族の争いや王族内での皇位継承を巡る暗殺や内乱、さらには朝鮮半島内での内戦への参加と敗北など、激動の時代であった。

　朝廷はこれまでの豪族の連合体に近い王権から、中央集権を進めようとして、身分制度などを整備した。しかし力の強い蘇我族は物部氏や天皇さえ暗殺した。645年中大兄皇子(後の天智天皇）は蘇我氏を滅亡させ、大化の改新を進めた。改新の詔では、公地公民、行政組織の整備、班田収受などがうたわれた。この頃、韓半島では新羅が唐と組んで百済を滅ぼし、百済を助けようとした日本軍は大敗北を喫した。唐・新羅軍の来寇を恐れ、都は大津に移され、九州や瀬戸内海各地で防衛のための城が建設された。

　天智天皇の死後、その弟（後の天武天皇）と子の間で壬申の乱が生じた。これに勝利した天武天皇は中央集権化を強力に進めた。天皇という称号や日本という国号が定められたのはこの頃である。制度のモデルとなったのは、隋や唐であった。これらの国へは遣使が送られ、留学生が制度や学問を吸収した。

　法令の整備が進められ、最終的には大宝律令が７０１年に制定された。中央では大臣の下に大蔵省など8つの省が置かれた。６６国には国司が中央貴族から派遣され、その下には地方豪族が郡司となり、さらに５０戸を取りまとめる里長が置かれた。すべての人々は6年ごとに戸籍に登録され、これに基づいて口分田が与えられた。一方、租庸調として税が取り立てられ、収穫した米、布、各地の特産物などを納めたほか、労役や兵役も課せられた。8世紀に編纂された万葉集には、農民の貧しさや、兵士と別れを惜しむ家族の歌が見られる。

　飛鳥では宮跡、寺、古墳など種々の遺跡を見ることができる。一日で歩ける広さであるし、サイクリングも人気がある。大阪には645年に難波京が置かれ、次の奈良時代にも遷都がなされた。上町台地に広がる大極殿跡が見学でき、大阪歴史博物館からの眺めもすばらしい。飛鳥の北にある藤原京は最初の大規模な都であり、現在発掘が盛んに行われている。

La antikvaj ruinoj cxirkaux Yacugatake (2012.10)

 (Cxi tion enhavon mi parolis en la Nur Esperanto Kunsido okazita en Yacugatake Esperanto-Domo en augusto.)

 Historio estas mia hobio. Mi nun iras al la lernejo por maljunaj homoj en Osaka por lerni antikvan historion. Mi vizitis kelkajn ruinon cxirkaux Yacugadake, do ni prezentos ilin al vi. Unue mi parolos pri Japana antikva historio.

■ Prashtona Epoko

 Laux la plej nova teorio, niaj rektaj prapatroj naskigxis en Afriko antaux 100 mil jaroj.  Ilia praidoj forlasis Afrikon por la "Granda vojagxo" al la tuta mondo kaj alvenis Japanan insularon antaux 40 mil jaroj (Fig 1). Tiam la terglobo estis en la epoko de glacxero kaj la maronivelo malsuprenigxis, do la Japana insularo estis ligita kun la Azia kontinento. De la kontinento venis elefantoj kaj grandaj cervoj, sekve homoj venis por cxasi tiujn bestojn.

 Tiutempe oni batis sxtonojn por fari trancxilojn kaj pintojn de lancoj ktp. Unu el la materiala sxtonoj, obsidiano estas vitra sxtono farita de vulkana aktivado, kaj tiujn oni trovis nur en Hokkaido, Yacugatake, la insuloj de Kozu kaj Oki ktp, tamen la homoj de aliaj regionoj akiris ilin per intersxangxo. Sanukite ankoraux estis uzata por fari sxtonajn ilojn en Kansajo ktp. Oni uzis lancon por akiri bestojn, ankoraux ne uzis arkon. Grupo de kelkaj homoj kune movigxis cxasante bestojn, kaj ankaux mangxis nuksojn kaj berojn.

■ Jxomon-epoko

 Post la prasxtona epoko sekvis la Jxomon-epoko, kiu dauxris ekde antaux 13 mil jaroj al antaux 3 mil jaroj. Jxomono signifas signo de sxnuro sur la tervazoj. Invento de tervazo ebligis boiligi kaj konservi mangxajxojn. En Jxomon-epoko aperis tervazo, polurita sxtonajxo(neolito) aldone al batita sxtonajxo, abundo de nuksoj dank' al klimata plivarmigxo kaj arko por pafi et- kaj mezgrandajn bestojn pro situacio de malpligxo de grandaj bestoj. Oni diras, ke logxado en la fiksita loko progresis kaj trovigxis nek diferenco de kasto nek batalo tiutempe.

■ La ruino Hosikuso-tooge(Stela-feko montopasejo)

 Fig 2 montras la produktejoj de obsidiano apud Yacugatake. Stela marko estas produktejo. Flava marko eatas Hosikuso-tooge. La montoj de Yacugatake estas vulkanoj, kiu produktis obsidianon. Gxi aspektas nigra vitro kaj tre konvena por sxtonajxoj, kaj ludis grandan rolon en Prasxtona kaj Jxomon-epokoj. Oni uzis gxin por trancxi, piki, skrapi, trui ktp. Oni kolektis obsidianojn en la rivero sub la montopasejo, rafinis ilin al la sxtonajxoj kaj transportis ilin al la aliaj lokoj, kiuj estis malpli ol 100km for por intersxangxo. Poste la lando estis kovrita per tero en la Jxomon-epoko, do oni fosis la teron por trovi la obsidianojn, t.e., la unua mino. Ni ecx nun povas vidi la truojn de minoj cxirkaux la montopasejo kaj pecetojn de obsidianoj, kiu brilas kiel steloj. Apude trovigxas muzeo.

■ La ruino Yadegawa

 Cxi tiu ruino situas sur la orienta montopiedo de Yacugatake(Fig 3), tre parokzime de la stacidomo Nobejama de JR. Tie oni trovis multe da pecojn de obsidianoj kaj kristaloj en la prashtona epoko. Kelkaj malgrandaj kaj akraj lamenoj el shtono estis ligita al ligno aux osto por fari trancilo aux lanco. Per tio oni povis facile porti ilojn kaj sxpari altvarolajn stonojn. Kvankam tiu tipo de stono estis trovita nur en la plej orienta parto de Rusio, gxi estis unue trovita en Japanio cxi tie. Apud la la stacidomo Nobejama trovigxas muzeo.

■ La ruinoTogariisxi

　Cxi tiu ruino situas sur la okcidenta montopiedo de Yacugatake(Fig 2). En Jxomon-epoko torvigxis multaj vilagxoj en tiu loko, eble pro abundaj bestoj kaj nuksoj, kaj pro intersxangxo de obsidianoj. Cxi tiu vilagxo havas multe da vertikaltruaj domoj, kelkaj el kiuj estis prezentitaj per rekonstruado(Fig 3). En la muzeo oni povas vidi unikajn tervazojn kaj terpupoj nomataj "Jxomona Venuso"(Fig 4), kiu estas nacia trezoro, kaj "Maskita Diino"(Fig 5), kiuj estis uzitaj en la religia festo, oni pensas.

■ La ruino Idojxiri

　Cxi tiu ruino estas apud la stacxidomo Sinanosakai de JR, okcidente de cix tiu Domo, kiu havas la abundan fonton por trinkakvo. Apude trovigxis multaj Jxomonaj vilagxoj. En la muzeo ni povis vidi misterajn tervazojn kun la figuroj de rano, serpento, luno, okuloj, vizagxo ktp, kiuj eble montras ilian kredon, oni pensas. Fig 6 montras tervazon de la korpo kun duona homo kaj duona rano kun la kapo de serpento.

■La ruino Kinsei

　Cxi tiu ruino estas tre proksima de la Yacugatake-domo, 15 minutoj per auxto. En la ruino trovigxis domoj kaj la sxtona arangxajxo, kiel sxtona cirklo, kiu probable estas la ruino por religia festo. En la urba muzeo oni povas vidi kavan terpupon(Fig 7) kaj Jxomonan tervazon kun vizagxoj, kiu montras patrinon kaj sxian bebon naskigxantan.